تاریخ الحکماء

معنی کلمه تاریخ الحکماء در دانشنامه آزاد فارسی

تاریخُ الحُکَماء
(نام اصلی: اِخبارالعلماء باَخبارالحکماء) کتابی به عربی در زندگی نامۀ فلاسفه، ریاضی دانان و اطبای یونانی و اسلامی، از قفطی (۵۶۸-۶۴۶ق). این اثر به ترتیب الفبایی با نثری شیوا در سه بخش تدوین شده: ۱. نام حکما مشتمل بر ذکر ۳۵۴ حکیم؛ ۲. کنیۀ حکما، مشتمل بر ۴۶ نفر؛ ۳. ابنا مشتمل بر پانزده نفر. مؤلف در ذیل عقاید حکما اظهار نظر های خود را آورده و گاه خوانندگان را در تفصیل بحث، به کتاب های مشهور ارجاع داده است. واژۀ حکیم در این کتاب، اگرچه به معنی اهل فلسفه است ولی ذکر بیش از ۱۵۰ پزشک و حدود ۹۰ فیلسوف در آن آمده است. بخشی از اصل تاریخ الحکما از بین رفته و آنچه امروزه بدین نام شهرت دارد، مختصر و منتخب محمد زوزنی است که یک سال پس از فوت مؤلف، به نگارش درآمده است. این کتاب بارها با نام همان تاریخ الحکما چاپ شده است. ترجمه ای کهن از ۱۱ق نیز از این اثر به کوشش بهمن دارایی در تهران به چاپ رسیده است.

معنی کلمه تاریخ الحکماء در دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] تاریخ الحکماء، کتابی به عربی در باره سوانح زندگی و آثار فیلسوفان، منجمان، ریاضیدانان و اطبای یونانی و اسلامی، نوشته قفطی است.
کتاب تا روزگار مؤلف (۵۶۰ـ۶۴۶) را دربرمی گیرد و شهرت قفطی به سبب همین اثر است که متن اصلی آن از میان رفته و تنها مختصری از آن باقی مانده است و اگر ابن ابی اُصَیْبعَه در عیون الانباء
ابن ابی اصیبعه، عیون الانباء فی طبقات الاطباء، ج۱، ص۵۴۷، چاپ نزار رضا، بیروت (بی تا).
قفطی در تاریخ الحکماء از منابع گوناگون نام یا بهره برده است، از جمله: طبقات الاطباء و الحکماءِ ابوداود سلیمان بن حسّان
علی بن یوسف قفطی، تاریخ الحکماء، ج۱، ص۱۹۰، چاپ لیپرت، لایپزیگ ۱۹۰۳.
تاریخ الحکماء در سه بخش تألیف شده است: بخش نخست به ترتیب حرف اول نامها و مشتمل بر شرح حال ۳۵۴ تن است، بخش دوم بر اساس کنیه است و در آن ۴۶ تن معرفی شده اند، و بخش سوم بر اساس کنیه ابناء بوده و شامل شرح حال پانزده تن است. به این ترتیب، در مجموع ۴۱۵ تن معرفی شده اند. شرح حال افراد گاه مفصّل و گاه کوتاه است و گاهی فقط به نام آن ها اشاره شده است.
علی بن یوسف قفطی، تاریخ الحکماء، ج۱، ص۳۲۱، چاپ لیپرت، لایپزیگ ۱۹۰۳.
...

جملاتی از کاربرد کلمه تاریخ الحکماء

بخش نخست تقریر زندگانی ابن‌سینا، نوشته خود اوست و بخش دوم آن گزارش و نوشتهٔ ابوعبید جوزجانی است. این نوشته بعدها به «سرگذشت» یا «سیره» مشهور شده است. کهن‌ترین متنی که از این سرگذشت در دست است، کتاب تَتِمة صِوان الحکمة اثر ابوالحسن بیهقی است که همچنین مطالب تازه‌ای دربارهٔ ابن سینا دربردارد. دو گزارش دیگر را از زندگی ابن سینا نزد ابن ابی‌اصیبعه در عیون الانباء و در تاریخ الحکماء اثر جمال‌الدین قفطی یافت می‌شود. گزارش‌های هر یک از این دو منبع دارای اختلافاتی است. هرچند منبع مشترک آنها همان روایت جوزجانی به نقل از خود ابن سینا و سپس بقیهٔ گزارش جوزجانی از سرگذشت است.