تاتها

در سال ۱۹۱۳ میلادی، انسان‌شناس ک.م. کوردف (K.M. Kurdov) سنجش‌هایی را بر روی گروه بزرگی از جمعیت تات‌های لاهیج انجام داد و ناهمسانی بنیادی (میانگین شاخص جمجمه برابر با ۷۹/۲۱) را در گونهٔ زیست-مردم شناختی آن‌ها در مقایسه با یهودیان کوهی آشکار کرد. اندازه‌گیری‌های دیگری نیز توسط سایر پژوهشگران انجام شده است. میانگین شاخص جمجمه در تات‌های جمهوری آذربایجان از ۷۷/۱۳ تا ۷۹/۲۱ و برای یهودیان داغستان از ۸۶/۱ تا ۸۷/۴۳ تغییر می‌کند. اندازه‌گیری‌های دیگر نیز نشان داده است که در تاتها میانه‌سری و بلندسری، ولی در یهودیان منطقهٔ کوتاه‌سری/پهن‌سریِ بالا، گونه‌وار است و بنابراین هیچ بوده‌ای دال بر پیوند این دو تیره وجود ندارد. افزون بر آن، شناسه اثر و برآمدگی‌های انگشتان در مورد برجستگی‌های کف دست و پا نیز انگارهٔ همانندی قومی تات‌ها و یهودیان کوهی را برنمی‌تابد.

این اقوام شامل کرمانج ها (ازطایفه قولانلو) که بومیان اصلی این منطقه هستند تاتها که مهاجرین از مناطق سبزوار بوده اند. ترک ها که عمدتاً از منطقه جوین به این منطقه مهاجرت کرده‌اند شیرازی ها یا با سوری‌ها که مهاجر ازبویراحمد وفارس بوده و بلوچ ها یا چوبدارها که آنها نیز مهاجر بوده و در اینجا ساکن هستند.

مهم‌ترین قومیت‌های ساکن شهرستان اسفراین عبارت‌اند از: کردها، ترک‌ها، تاتها و بربرها.