بلطائف الحیل

جنبه‌های مثبت شخصیت سیده خاتون در ابعاد فرهنگی، مذهبی، سیاسی و مدیریتی مورد توجه مورخین قرار گرفته‌است. عنصر المعالی دربارهٔ سیده خاتون می‌نویسد: «زنی ملک‌زاده و عفیفه و زاهد بود.» شهرت سیده خاتون تنها بخاطر عدل و انصاف، کفایت و خوشنامی یا زن بودنش نیست؛ همچنین به سبب پاسخی چاره‌گرانه که در مقابل دعوت تهدیدآمیز سلطان محمود غزنوی به وی می‌دهد نیز می‌باشد. روایت است سلطان محمود وقتی که بیشتر شهرهای ایران را گرفت؛ چند بار در صدد گرفتن ری برآمد ولی هر بار سیده ملک خاتون بلطائف الحیل متوسل شد و محمود را به طریقی از این کار منصرف ساخت. تا اینکه محمود سرانجام مصمم شد مُلک ری را از سیده ملک خاتون بگیرد و در این زمینه بدو نامه‌ای نوشت. سیده ملک خاتون برای وی پیغام داد که این کار از دو حالت بیرون نیست؛ یا آنکه تو در این نبرد پیروز خواهی شد یا من. اگر تو پیروز شوی که چندان قدر و بهائی نداری، زیرا همه می‌گویند محمود زنی را شکست داد، و اگر من فاتح شوم آبرو و حیثیت تو بر باد خواهد رفت و همگان گویند محمود با آن همه خدم و حشم از زنی بیوه شکست خورد! این جواب سنجیدهٔ وی محمود را منفعل کرد و از اندیشهٔ درگیری با پیرزنی که شکست از او مایهٔ رسوایی بود و پیروزی بر او هم، چنانکه خود وی در جواب سلطان خاطر نشان کرده بود افتخاری نداشت، منصرف کرد.