معنی کلمه بلاد العرب در دانشنامه اسلامی
کتاب، به طور کلی مشتمل است بر یک مقدمه مفصل به قلم جناب حمد الجاسر و متن کتاب.
متن کتاب، فاقد فصل بندی و باب بندی است. درون مایه کتاب، گر چه به تبع عشایر و شاخه های متعدد آنها تنظیم شده است، ولی مؤلف، روش روشنی را در پیش نگرفته است؛ نه از جهت مجاورت قبایل با یک دیگر(بدین صورت که منازل قبیله ای را ذکر کند و سپس به معرفی منازل قبیله هم جوار آن بپردازد) و نه از جهت نزدیکی مواضع مورد بحث به یک دیگر؛ به استثنای مطالبی که به قبایل ساکن در وسط جزیرة العرب مربوط می شود. کتاب، در عین اینکه در قسمت اعظمی از مباحثش، به معرفی مکان ها بر اساس ذکر منازل هر قبیله و سپس انتقال به قبیله دیگر می پردازد، در بسیاری از مواضع، ناگهان به معرفی مواضعی دور از موضع مورد بحث همت می گمارد.
در آخر کتاب، اطلاعات پراکنده ای در معرفی مواضعی که هیچ ارتباطی با یک دیگر ندارند، جز اینکه در شعر«کثیر عزة» وارد شده اند، وجود دارد.
کتاب، به بیان اسامی منازل قبایل عرب، کوه ها، آبشخورها، اماکن، طوایف اعراب، شعراء، مواضع و معادن موجود در جزیرة العرب پرداخته است.
[ویکی فقه] بلاد العرب (کتاب). «بلاد العرب»، تالیف حسن بن عبدالله اصفهانی ( قرن سوم قمری)، به زبان عربی و موضوع آن، بیان اسامی بلاد و مواضع مختلف جزیرة العرب می باشد. کتاب، در اواخر قرن سوم تالیف شده است.
کتاب، به طور کلی مشتمل است بر یک مقدمه مفصل به قلم جناب حمد الجاسر و متن کتاب. مقدمه کتاب، مشتمل است بر ذکر ویژگی های کتاب و تعیین مؤلف آن؛ متن سخن رانی مفصل دکتر صالح العلی، در مجمع اللغة العربیة، در قاهره ، پیرامون معرفی کتاب «جزیرة العرب» که به قول سخن ران، نوشته اصمعی است؛ روش کتاب؛ وصف نسخه خطی ؛ توضیحاتی پیرامون نشر و... متن کتاب، فاقد فصل بندی و باب بندی است. کتاب، به بیان اسامی منازل قبایل عرب، کوه ها، آبشخورها، اماکن، طوایف اعراب، شعراء، مواضع و معادن موجود در جزیرة العرب پرداخته است. درون مایه کتاب، گر چه به تبع عشایر و شاخه های متعدد آنها تنظیم شده است، ولی مؤلف، روش روشنی را در پیش نگرفته است؛ نه از جهت مجاورت قبایل با یک دیگر (بدین صورت که منازل قبیله ای را ذکر کند و سپس به معرفی منازل قبیله هم جوار آن بپردازد) و نه از جهت نزدیکی مواضع مورد بحث به یک دیگر؛ به استثنای مطالبی که به قبایل ساکن در وسط جزیرة العرب مربوط می شود. کتاب، در عین اینکه در قسمت اعظمی از مباحثش، به معرفی مکان ها بر اساس ذکر منازل هر قبیله و سپس انتقال به قبیله دیگر می پردازد، در بسیاری از مواضع، ناگهان به معرفی مواضعی دور از موضع مورد بحث همت می گمارد. در آخر کتاب، اطلاعات پراکنده ای در معرفی مواضعی که هیچ ارتباطی با یک دیگر ندارند، جز اینکه در شعر «کثیر عزة» وارد شده اند، وجود دارد.
ویژگی های کتاب
۱. معرفی دقیق قسمت های فراوانی از منازل قبیله هایی از عرب که نزدیک یک دیگر زندگی می کردند همراه با شناساندن آبشخورها، کوه ها و جایگاه ها؛ ۲. در بر داشتن اسامی فراوانی که در مصادر موجود یافت نمی شوند؛ ۳. اشتمال بر اطلاعاتی مربوط به قبایل، از قبیل انساب و اسماء شعرا و کلمات لغوی و اسماء جای ها؛ به گونه ای که با نبودن این اطلاعات، قسمتی از فرهنگ عربی معدوم خواهد بود؛ ۴. معرفی جایگاه ها بر اساس مشاهده و آگاهی کامل؛ ۵. بحث های گسترده در مورد معادنی که در قلب جزیرة العرب وجود دارد؛ ۶. ذکر مواضعی که در اسم متفقند، ولی با توجه به اختلاف قبایلی که در آنها ساکنند، مختلف می باشند.
وضعیت کتاب
فهرست موضوعات و مطالب، فهرست اسماء مواضع، فهرست معادن ، فهرست اسماء جماعات، فهرست اسماء اعلام به جز شعراء، فهرست اسماء شعراء، فهرست ابیات شعری، فهرست نبات، فهرست ایام ذکر شده در کتاب، فهرست اسامی کتاب های وارد شده در حاشیه و استدراکات و تصحیحات در آخر کتاب بیان شده است. اختلاف نسخ و توضیح واژه های غریب و دشوار در پاورقی ذکر شده است. تحقیق کتاب را آقایان حمد الجاسر و دکتر صالح العلی انجام داده اند.