اینالجق

به گفته خلیل اینالجق، پاشا زاده در آثارش تفسیر خود از وقایع واقعی را به گونه ای که با پیش فرض‌های خود مطابقت داشته باشد، تغییر داده‌است.برای او معمول بود که به سادگی دو داستان مختلف را با هم ادغام کند تا توصیف جدیدی از نبرد ایجاد کند. برخی از بخش‌های «جهان نامه» نوشته نشری که یکی دیگر از نمایندگان برجسته تاریخ‌نگاری اولیه عثمانی بود، بر اساس آثار پاشا زاده بود.

خلیل اینالجق (به ترکی استانبولی: Halil İnalcık) (زاده ۲۶ مهٔ ۱۹۱۶-درگذشته ۲۵ ژوئیهٔ ۲۰۱۶) مورخ و استاد دانشگاه آنکارا بود.

در سال ۶۱۵ ق. (۵۹۷ خ) فرستادهٔ چنگیز با سلطان محمد خوارزمشاه پیمان‌نامه‌ای بست و پس از عقد این قرارداد بود که چنگیز هدایایی برای سلطان محمد و بازرگانانی با اموال فراوان به طرف سرزمین‌های اسلامی روانه ساخت. اینالجق معروف به غایرخان حاکم شهر اترار که از خویشاوندان مادری سلطان محمد خوارزمشاه بود به اموال آنان طمع بست و به بهانهٔ اینکه جاسوس هستند تمام آنها را کشت و مالشان را تصرف کرد. فقط یک‌نفر از آنها از مهلکه گریخت و چنگیزخان را از ماجرا آگاه ساخت. پس از این واقعه چنگیز هیأتی به دربار خوارزمشاه فرستاد و تسلیم غایرخان و جبران خسارت را تقاضا کرد، ولی سلطان محمد آن فرستادگان را نیز کشت و با این عمل بی‌خردانهٔ خود راه و بهانهٔ حملهٔ مغول‌ها را به سوی سرزمین‌های اسلامی هموار ساخت.

برخی تاریخ نگاران نام او را نامی ترکی و احتمالاً آتمان یا آتامان دانسته‌اند که بعدها به عثمان با ریشه عربی تغییر داده شده است. قدیمی‌ترین منابع بیزانسی، از جمله جورج پاکیمیرس که معاصر عثمان بود، نام او را یه شکل Ἀτουμάν (آتومان) یا Ἀτμάν (آتمان) نگاشته‌اند. منابع یونانی نیز به‌طور منظم هر دو شکل نام عربی (عثمان) و ترکی او (عثمان با θ، τθ، یا τσ) آورده‌اند. یک منبع عربی کهن، که از عثمان نام برده است، در مواردی «ط» را به جای «ث» نوشته است. ممکن است عثمان بعداً نام اسلامی «عثمان» را برای خود برگزیده باشد. اما مورخ ترک، خلیل اینالجق، معتقد است فرضیه آتامان نام داشتن عثمان (به نقل از پاکیمیریس) و ربط دادن خاستگاه او به دشت قبچاق، واقع در شمال دریای سیاه، بسیار بعید است.

عثمانی از شیوه به تدریج، فتح غیرنظامی که ابداع کردند بر همسایگان خودشان چیره شدند. این نوع فتح ابتدا توسط تاریخ نگار ترک، خلیل اینالجق نامگذاری شد.