معنی کلمه ام کلثوم بنت عقبه در دانشنامه اسلامی
ام کلثوم بنت عقبة بن ابی مُعیط (ابان) بن ابی عمرو از بنی امیه، خواهر مادری عثمانو از اشراف زادگان قریش بود. پدرش در دشمنی با پیامبر گرامی(ص) سرسختی فراوان نشان داد و در پی اسارت در نبرد بدر (2ق.) به فرمان رسول خدا کشته شد.مادرش اَروَی دختر کُریز بن ربیعه، از نوادگان دختری عبدالمطلب بود که نخست به ازدواج عفان، پدر عثمان، درآمد و سپس همسر عقبه شد.
ام کلثوم در مکه اسلام آورد و با پیامبر بیعت کرد.هنگام دقیق اسلام آوردنش مشخص نیست. با هجرت مسلمانان به یثرب، وی بر اثر مخالفت خانواده اش از هجرت بازماند. در پی صلح حدیبیه (6ق.) ام کلثوم تصمیم گرفت به مدینه مهاجرت کند. از این رو، به بهانه رفتن به مزرعه ای در پیرامون مکه، راه مدینه را در پیش گرفت و چون با مسیر آشنا نبود، مردی از خزاعه، هم پیمانان پیامبر در صلح حدیبیه، او را تا مدینه همراهی کرد. برادرانش، ولید و عماره، پس از چند روز جست وجو به مدینه آمدند و از پیامبر خواستند بر پایه پیمان حدیبیه، او را به آنان بسپارد. ام کلثوم از ناتوانی خود در برابر فشارها و شکنجه های کافران مکه سخن گفت و پیامبر(ص) به فرمان خداوند در آیه 10 ممتحنه که در این هنگام نازل شد، از بازگرداندن او خودداری کرد.در این آیه، به پیامبر فرمان داده شده که ایمان زنان مهاجر به مدینه را بیازماید و اگر آنان را مؤمن یافت، از بازگرداندنشان به کافران چشم بپوشد: ( اِذا جاءَکُمُ الْمُؤْمِناتُ مُهاجِراتٍ فَامْتَحِنُوهُنَّ اللهُ اَعْلَمُ بِایمانِهِنَّ...) ام کلثوم تنها زن قرشی بود که از خانواده مشرک خود گریخت و بدون همراهی خویشانش به مدینه مهاجرت کرد.