متعمق

اگر بهره انسانها از قرآن كريم تلاوت صرف بود؛ ژرف نگرى و استخراج معارف بلند توحيدى از آن جايى نداشت . در حالى كه طبق حديث مزبور متعمقان معرفتى مجازبلكه موظفند در آن غوص كرده ، بهره ور گردند . از اين رو حكماى الهى معارف توحيدى فراوانى را از سوره مباركه اخلاص ‍ استفاده كرده اند . حضرت امام رضا (عليه السلام )مى فرمايد: كسى كه سوره ( قل هو الله احد ) را تلاوت كند و به آن ايمان آورد توحيد راشناخته است : كل من قرء (قل هو الله اءحد ) و آمن بها فقد عرف التوحيد ... (167)

در عين حال كه بعضى آيات شريفه ، مثل آيات اول ((حديد)) و سوره مباركه ((توحيد))، به حسب حديث شريف كافى براى متعمقان ازآخر الزمان وارد شد، اهل ظاهر را نيز از آن بهره كافى است ؛ و اين از معجزات اين كتاب شريف و از جامعيت آن است .

قـوله : مـتـعـمقون عمق و عمق ، به فتح عين و ضم آن ، به معناى ته چاه وگـودال است . و به همين اعتبار رياضيين عمق را به بعد سوم جسم ، كه از سطح فوقان ىشـروع و بـه سـطـح تـحـتـانـى خـتـم شـود، اطـلاق كـنـنـد، چـنـانـچـه طول را به بعد اول و عرض را به بعد دوم اطلاق كنند. و نيز به همين اعتبار شخص صاحب نـظـر دقـيـق را مـتـعـمـق ، و نـظر دقيق را نظر عميق گويند، و نظر غير عميق را نظر سطحى گويند. گويى براى مطالب علميه نيز عمقى و تهى است كه شخص متعمق به عمق آن فرومـى رود و حـقـايـق را از تـك آن خـارج مـى كـنـد، و شـخـص جليل النظر در همان سطح باقى مانده و به عمق فرو نرفته است .