معنی کلمه قبائل اوس و خزرج در دانشنامه اسلامی
اوس و خزرج فرزندان حارثة بن ثعلبه، از عربهای یمنی قبیله اَزْد بودند. از پیشینه آن ها در یمن تا نحوه انتقال و استقرارشان در یثرب جز گزارشهایی افسانه گونه در منابع قرن سوم اطلاعات قابل اعتمادی در دست نیست که ابن هشام کامل ترین آن ها را در اثر خود التیجان آورده است. مطالعات باستانشناسان و دیگر محققان معاصر هم به اتفاق نظری در این زمینه منتهی نشده است. از طرف دیگر عمده آیات مدنی قرآن ، پس از اسلام دو قبیله و تبدیل یثرب به پناهگاه مهاجران نازل گردید و ازاین رو بسیاری از آیات مدنی به صورتی با این جامعه، اعضا و مسائلش در ارتباط است.
خاستگاه و نسب اوس و خزرج
جد دوم اوس و خزرج، عَمرو ملقب به مُزَیْقیاء حاکم منطقه سبأ و رئیس قبیله ازد، در یمن ساکن بود. مهاجرت کلان قبیله ازد از جنوب یمن به شمال آن و جنوب حجاز، به رهبری او صورت گرفت. بنا به برخی روایات تفسیری، آیه ۱۶ سبأ از سرزمینهای کشاورزی گسترده ای که در اختیار او بود حکایت می کند، هرچند متن سوره از چنین برداشتی فاصله دارد و بیانگر داستان قوم سبأ و دوره حکومت سلیمان است: «فَاَعرَضوا فَاَرسَلنا عَلَیهِم سَیلَ العَرِمِ و بَدَّلنهُم بِجَنَّتَیهِم جَنَّتَینِ ذَواتَی اُکُل خَمط واَثل و شَیء مِن سِدر قَلیل».
← مهاجرت ازد
اوس و خزرج که در انتساب به مادرشان به آن ها بنی قیله نیز می گفتند در جوانی و پیش از آن که به قبایلی مستقل تبدیل شوند به یثرب آمدند. پدرشان، حارثه پس از ورود به منطقه، طی پیمانی با حاکمان یثرب اجازه یافت در حومه یثرب بماند؛ اما به مرور زمان که جمعیت آن ها قدری افزایش یافت، توانستند در یثرب برای خود جایی بیابند. از این مقطع تا مدتهای مدیدی از اوس و خزرج اطلاعات چندانی وجود ندارد. تنها می توان گفت با توجه به پسران بیش تر خزرج، جمعیت آن ها سریع تر از اوس افزایش یافت تا این که به عنوان قبایلی مستقل، مدتی را نیز تحت حاکمیت حاکمان یهودی ازدی تبار یثرب سپری کردند.
← مدت زمان سکونت
...