فینیقی
معنی کلمه فینیقی در فرهنگ فارسی
جملاتی از کاربرد کلمه فینیقی
پوستههای فسیلی این گونه در قبرس و اسپانیا یافت شدهاست. فینیقیها در دوران باستان از آن برای استخراج رنگ «بنفش امپراتوری تیری» استفاده میکردند.
برای بیشتر تاریخ خود، کارتاژ با یونانیانِ ساکن در سیسیل و پس از آن جمهوری روم در ستیز بود. همین تنشها منجر به آغاز یک سری جنگهایی که به «جنگهای سیسیلی» معروف هستند و بیشتر از سه سده طول کشیدند، شد. پس از آن بود که جنگهای مشهور پونی میان دو دولت شهر مهم مدیترانه، یعنی روم و کارتاژ آغاز شد که بیشتر از صد سال به طول انجامید. سرانجام، در سال ۱۴۶ پیش از میلاد و در پایان سومین و آخرین جنگ پونی، نیروهای رومی بهفرماندهی اسکیپیو امیلیانوس وارد کارتاژ شدند و آن را ویران کردند. هرچند بعدها شهر به عنوان یکی از استانهای رومی بازسازی شد. با سقوط کارتاژ، همه مناطق تحت فرمانش و همه سرزمینهای فینیقی تحت فرمان رومیان درآمدند.
سفالنوشتهها که از محله هایی در ادومیه از جمله اِرَد، بئر شِبَع، تل جمّه، مَرِشا و دیگران و مربوط به قرن چهارم قبل از میلاد هستند، نشان میدهند که در دوران متأخر دوره هخامنشی، جمعیت بسیار متنوعی در این منطقه ساکن بودهاند، با حدود ۳۲ درصد نامهای عربی، ۲۷ درصد نامهای ایدومی، ۲۵ درصد نامهای سامی غربی عمومی، ۱۰ درصد نامهای یهودایی و ۵ درصد نامهای فینیقی..
بعد از فینیقیها به ترتیب آشوریها، هخامنشیان، امپراطوری روم، خلافت راشدین، سلجوقیان، صلیبیون، ممالیک و دولت عثمانی در این ناحیه حکمرانی کردند. در قرن ۱۹ صلیبیون در این منطقه «کشور تریپولی» را بنا نمودند.
جوان امروز لبنانی اگرچه ظاهری مدرن دارد؛ اما به لبنان متحد همچنان وفادار است. فرهنگ جاری در لبنان تبلوری از فرهنگ چند هزار ساله فینیقیها، یونانیها، آشوریها، ایرانیها، رومیها، اعراب و ترکهای عثمانی میباشد و طی چند دهه اخیر فرهنگ فرانسوی نیز به این مجموعه اضافه گردیدهاست.
در زمان سولون حقوقدان یونانی، زیتون به قدری گسترده شده بود که او وضع قوانینی را برای کشت منظم این درخت در آتیکا ضروری دانست. این منطقهای بود که احتمال زیتون از آنجا به تدریج در تمام نواحی همپیمان با یونان و کشورهای انشعابی از آن انتشار یافت. در ساحل آسیای صغیر که در آنجا مقدار فراوانی از این درخت در زمان تالهها وجود داشت، این درخت ممکن است در سالهایی پیشتر از آن توسط کشتیهای فینیقی آورده شده باشد. برخی از جزایر دریای اژه نیز ممکن است آن را از همین منبع به دست آورده باشند؛ زیتون جزیره رودز و جزیره کرت نیز شاید ریشهای مانند اینها داشته باشند. اگر از لقب اسکیلس استفاده کنیم، جزیره ساموس باید سالها زیادی قبل از جنگهای ایران دارای درختان زیتون میوهدار بوده باشند.
از حزقیال ۱۳ به نظر میرسد باغ عدن در لبنان باشد. در اسطورههای فینیقی به نظر میرسد لبنان جایگزین باغ عدن است و ارتباط میان بهشت، باغ عدن و جنگلهای لبنان (که احتمالاً به صورت نمادین استفاده میشود) در نوشتههای پیشگویانه وجود دارد. ادوارد لیپینسکی و پیتر کایل پیشنهاد میدهند که باغ درختان (بهشت سومری) که قدیمیترین نسخه اشاره به باغ عدن در سومری است، به محدوده کوهستانهای درون و بیرون لبنان ارتباط دارد.
در حدود اواسط قرن سوم قبل از میلاد، یک جامعه فینیقی یونانی شده از صیدون در مارشا اسکان یافتند. در طول حکومت هیرکانوس در اواخر قرن دوم قبل از میلاد، ادومیها به دین یهود گروید و در میان یهودیان جذب شدند.
مصر که طغیانش همچنان از سالها قبل ادامه یافته بود، غالباً به طغیانهای آسیای صغیر و نواحی مجاور نیز دامن میزد. در این زمان اهالی صیدا و سایر بخشهای فینیقیه چون از احکام ایران ناراضی بودند، شورشی برپا کرده و با مصریها بر علیه شاه همدست شدند. اردشیر در ابتدا اعتنایی به این واقعه نکرد و تنها سردارانی را برای فرونشاندن این شورش فرستاد، ولی آنها موفق نشدند و اردشیر، چون دید که شورش دامنه یافته، قبرس و سایر شهرهای فینیقی نیز با شورشیان همدست شدهاند و از طرفی مصریها نیز به شورشیان کمک میکنند مصمم شد که شخصاً با سپاهی عازم مناطق شورشی شود.
هانیبال واژهای با ریشه فینیقی (یک زبان سامی) و متشکل از دو بخش «حانو» و «بعل» است. در باره معنایش دو نظر وجود دارد: بعضی آن را به صورت «لطف خداوند» و برخی آن را به شکل «خداوند مهربان است» میخوانند. «بعل» نام یکی از خدایان کنعانی (از شاخه شمالغربی زبانهای سامی) است.