علوم اسلامی

معنی کلمه علوم اسلامی در دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] پس از گذشت حدود دو قرن از ظهور اسلام، این دین توانست بخش زیادی از جهان آن روز را با تعالیم خود نورافشانی کند. در این سرزمین ها تمدنی جوانه زد، رشد کرد، بالید و چند قرن، جهان را تحت سیطره خود قرار داد. پایه های این تمدن را علومی تشکیل می داد که حاصل مطالعه، تحقیق و تلاش های فراوان دانشمندان مسلمان بود.
پرتو اسلام، جان انسان را تغییر داد و بینش او را به جهان اصلاح کرد، به هر انسانی ارزش مستقلی داد. و او را به شناخت جهان، انسان و آفریدگار، جهان و انسان دعوت کرد. و همین عامل بود که مسلمین جرقه های علوم گذشتگان را به مشعل های فروزان و ماندگار تاریخ تبدیل کردند.
معیار علوم اسلامی
امّا معیار اسلامی بودن علم چیست؟ آیا هر علمی می تواند اسلامی باشد، یا این که اسلام بعضی علوم را مردود دانسته و آن را نفی کرده است؟ در هر صورت معیار و ملاک اسلامی بودن علوم چیست؟ممکن است موضوع، مسائل، غرض و انگیزه و منبع و مستند هر علم و حتی تشویق و ترغیب اسلام به تعلیم و فراگیری یک علم بتواند ملاک و معیاری برای اسلامی بودن آن باشد. به علاوه که گاهی فهم و درک و یادگیری و یاددادن بعضی از علوم و بلکه فهم متون و منابع اسلامی، نیازمند فراگیری علم دیگری است، این جنبه مقدمی بودن نیز ممکن است بتواند ملاک و معیار دیگری به شمار آید، بنابراین می توان علوم اسلامی را به چند دسته تقسیم کرد.
← دسته اول از علوم اسلامی
۱. در تمامی این علوم، منابع دین اسلام به عنوان یک معیار همیشه وجود دارد. یعنی حتی اگر منبع پژوهشی یک علم ، قرآن و حدیث نیز نباشد، یافته های آن علم با آموزه های قطعی قرآن و سنت سنجیده می شوند، و در صورت تنافی با دین، آن مطلب و حتی آن علم از ارزش خواهد افتاد و به همین جهت علومی مثل سحر و نجوم احکامی و... هیچ گاه اقبال عام نیافتند و مورد توجه دانشمندان قرار نگرفتند.۲. تقسیم بندی ذکر شده در نوشتار فوق بر اساس حصر عقلی نیست. و چنین نیست که یک علم فقط در یک گروه جا می گیرد و ممکن است یک علم از چند جهت متّصف به اسلامی بودن شود مثل ادبیات عرب یا طب، ما تلاش کردیم مهمترین عامل را معیار تقسیم بندی قرار دهیم.۳. علومی که به آنها اشاره شد، از جهت حکم تکلیفی ممکن است احکام مختلفی پیدا کنند و واجب، حرام، مباح و یا مستحب و یا مکروه به شمار آیند که این جهت خارج از بحث ما قرار می گیرد، البته هر علمی بر اساس نیاز جامعه اسلامی به آن، واجب کفایی خواهد بود.این نوشتار کوتاه، تلاشی است برای بازنویسی، تحلیل استاد شهید مطهری، در این زمینه که اصل نظریات ایشان در منبع ذیل می باشد: آشنایی با علوم اسلامی، انتشارات صدرا، ج ۱، (فلسفه ومنطق)، ص ۱۰ ـ ۱۵.
[ویکی اهل البیت] شهید مطهری در آشنایی با علوم اسلامی علوم اسلامی را قابل تعریف به چهار گونه می داند:

جملاتی از کاربرد کلمه علوم اسلامی

نجابت هم‌اکنون عضو هیئت امناء فرهنگستان علوم اسلامی قم است. او از نظر سیاسی متعلق به اردوگاه اصولگرایان و نزدیک به تشکل‌هایی نظیر جمعیت ایثارگران انقلاب اسلامی و جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی است.
کاشفی بر بسیاری از علوم دوران خویش احاطه داشت و نزد هم‌عصرانش به ذو فنون مشهور بود. خواندمیر، تاریخ‌نویس پرآوازهٔ قرن دهم، به مهارت و خبرگی او در علم نجوم و انشا اشاره می‌کند و می‌افزاید «حالا در دیار خراسان مفسری مانند آن جناب نمی‌توان یافت». کاشفی تقریباً چهل اثر به نگارش درآورد که اکثرشان به فارسی بودند و گستره‌ای از تمام علوم آن زمان را پوشش می‌دادند. کاشفی در تدوین و پراکندن گسترهٔ وسیعی از دانش، از علوم اسلامی گرفته تا علوم خفیه، نقشی اساسی و تأثیرگذار داشت. او تا پایان عمرش در هرات ماند و در سال ۹۱۰ هجری قمری همان‌جا درگذشت. آرامگاه او در هرات و در نزدیکی آرامگاه‌های کاشغری و جامی قرار دارد.
پدرش سید نصرالله اخوی مجتهد و دادستان کل کشور در زمان رضا شاه بود. تحصیلات مدرن را در دارالفنون به انتها رسانید و بعد به تحصیل علوم اسلامی پرداخت و سپس دوباره به علوم جدید روی آورده و در مدرسه سن لوئی مشغول یادگیری دروس علمی و زبان فرانسه شد. بعد ازآن به دانشگاه تهران رفت و لیسانس قضائی گرفت؛ و برای دوره تکمیلی در سال ۱۳۰۸ به فرانسه اعزام شده و از انستیتوی جرم‌شناسی پاریس مدرک خود را اخذ کرد.
سیّد حسین نصر (زاده ۱۹ فروردین ۱۳۱۲ در تهران) فیلسوف و متأله سنت‌گرای ایرانی و استاد علوم اسلامی در دانشگاه جرج واشینگتن ایالات متحده آمریکا است که مقالات و کتب دانشگاهی بسیاری نوشته است.
بغدادی در سال ۱۹۷۱ در سامرا به دنیا آمد و در خانواده‌ای متدین و متوسط رو به پایین رشد کرد که مدعی بود نسب‌شان به پیامبر مسلمانان می‌رسد. نام اصلی او ابراهیم عواد ابراهیم علی بدری سامرایی ذکر شده است. پدرش شخصی پرهیزکار از خاندان آل سامرا بود و مادرش آلیا حسین علی نام داشت. در جوانی به عنوان شخصی معتقد شناخته می‌شد که بیشتر وقتش را در مسجد محل می‌گذراند. به گفتهٔ واشینگتن پست، بغدادی فارغ‌التحصیل دوره دکترای علوم اسلامی دانشگاه اسلامی بغداد بوده است. ضعف بینایی او باعث شد از حضور در ارتش عراق باز بماند. گفته می‌شود که بغدادی تا سال ۲۰۰۳ و پیش از حمله آمریکا به عراق، به کار «وعظ و موعظه» مشغول بوده است.
همچنین به کسانی که در حوزه‌های علمیه به تحصیل علوم اسلامی مشغول هستند طلبه هم گفته می‌شود. گاهی دو عنوان روحانی و طلبه به صورت همزمان بر یک نفر صدق می‌کند.
در همین دوران برای مدتی به تدریس تاریخ اسلامی و تاریخ علوم اسلامی به دانشجویان دورهٔ لیسانس دانشکدهٔ علوم معقول و منقول دانشگاه تهران نیز مشغول بود.
دانش (فن) کلام از علوم اسلامی است که رویکردهای گوناگونی در آن وجود دارد. در برخی رویکردها بر کاربرد خرد و عقل و علم
پس از انجام اصلاحات ارضی، باغ حیدرزاده به قطعه‌های مختلف با کاربری‌های گوناگون تفکیک شده و نهادها و تأسیسات مهم شهری نظیر ادارهٔ آب منطقه‌ای، ادارهٔ بازرگانی، ادارهٔ کشاورزی، ادارهٔ مترو، بانک کشاورزی و مدرسهٔ عالی علوم اسلامی در محل این باغ مستقر شدند.
در دورهٔ خلافت عباسیان منطقهٔ خراسان (شرق ایران) یکی از مهم‌ترین مراکز علوم اسلامی و علوم پایه بوده‌است.نیشابور، به عنوان یکی از شهرهای بزرگ فتح شده توسط مسلمانان، یکی از مراکز گسترش این علوم بود.