عصارخانه

عصارخانه عبارت از محوطه‌ای بود که در وسط آن دو قطعه سنگ گرد بر روی هم قرار داشت و این دو قطعه سنگ از یک طرف با اهرمی به یک رأس چهارپا، مثل الاغ یا شتر یا قاطر یا اسب متصل بود. با حرکت کردن حیوان، که به صورت دَوَرانی صورت می‌گرفت، سنگ روئی آسیاب به حرکت درمی‌آمد و با گردش این سنگ، آنچه از موادی که به وسط سنگ مزبور ریخته می‌شد، تحت فشار و سایش مابین دو سنگ قرار گرفته و نرم می‌گردید. در قسمت بالای سنگ متحرک جایگاهی بود که مواد خردشونده را داخل آن می‌ریختند تا از داخل سوراخ به زیر سنگ رفته و خُرد گردد.

در ایران چندین بنای تاریخی با عنوان عصارخانه به ثبت رسیده است.

بنای عصارخانه کهک مربوط به دوره صفوی است و در کهک، بافت قدیمی شهر، غرب خانه ملاصدرا واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۴ تیر ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۹۱۵۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.