ضغن

افراد غيرمتعهد در هر ملتى مبتلا به نفاقند؛ هر چند نفاق برخى مرهون وَهن اراده آنها و نفاق بعضى ديگر در گرو غيض و بغض و ضغن آنان نسبت به معارف الهى است . البته اطلاق دليل لفظى در محل بحث يا موارد ديگر مى تواند شامل هر دو قسم نفاق شود؛ چنان كه اگر محذور خاصى در بين نباشد، اطلاق مزبور مى تواند شامل اظهار خالصالنه و صادقانه هم بشود؛ يعنى عنوان جامع در تعبيرِ (امنّا)، ممكن است هر سه گروه را شامل شود.

اينكه اگر ما هيچ دليلى مبنى بر وصيت پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم در امر خلافتنداشته باشيم ، و روايات در اين زمينه منحصر به روايات عايشه باشد نمى توانيم آنرا بپذيريم ، به دليل بغض و كينه اى كه نسبت به على عليه السلام و فرزندانفاطمة داشته است ، چنانچه اميرالمؤ منين خود در اين رابطه گويد: ( (و ضغن غلا فىصدرها كمرجل القين )) : و حسدى كه در سينه اش همانند ديگ آهنين مى جوشد.(156) وما در فصول بعدى از اهتمام رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم به امر خلافت ، و نيزوصيت پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم تا دم آخر سخن خواهيم داشت . اكنون :

( و اما فلانة فادركها راءى النساء و ضغن غلا فى صدرهاكمرجل القين ، و لو دعيت لتنال من غيرى ما اتت الى ، لمتفعل ، و لها بعد حرمتها الاولى ، و الحساب على الله ) : و اما فلان زن (عايشه ) دچارراءى زنان گرديد، و حسد و كينه اى كه در سينه اش همانند ديگ آهنين مى جوشد، و اگربراى دستيابى به آنچه به من رسيده ، دعوت مى شد تا با ديگرى مبارزه كند، هرگزاين كار را انجام نمى داد، و هنوز احترام اوليه او به جاى خود باقى است ، و حساب نهايىبر عهده خداوند است .