صفات ذات و صفات فعل

معنی کلمه صفات ذات و صفات فعل در دانشنامه اسلامی

[ویکی شیعه] صفات ذات و صفات فعل از تقسیم بندی های صفات خدا در علم کلام اسلامی است. در اصطلاح رایج، هرگاه برای انتزاع و فهم یک صفت از خداوند تنها لحاظ ذات او کافی باشد، آن صفت، صفت ذات خواهد بود و هرگاه برای این انتزاع لحاظ دو طرف -ذات پروردگار و مخلوق او- لازم باشد، آن صفت صفت فعل خواهد بود. برای نمونه، حیات و قدرت از صفات ذات و رزق از صفات فعل است.
صفات خداوند از جهتی به صفات ذاتی و صفات فعلی تقسیم شده اند. در تبیین چیستی صفات ذاتی و فعلی دو اصطلاح وجود دارد:
هر گاه برای انتزاع صفتی از ذات و وصف کردن ذات به آن صفت، تنها تصور ذات الهی کافی بوده و تصور فاعلیت خداوند لازم نباشد، آن صفت، صفت ذات یا ذاتی خواهد بود. مانند صفت حیات و حی، اراده و مرید، علم و عالم، قدرت و قادر. و هر گاه تصور فاعلیت خداوند لازم باشد، آن را صفت فعل یا فاعل گویند، مانند خلق و خالق، رزق و رازق، اماته و ممیت، احیاء و محیی، مغفرت و غافر، انتقام و منتقم، و مانند آن. صفات ذاتی عین ذات و همچون ذات، قدیم و نامحدودند. این اصطلاح در کتب فلسفه و کلام رایج تر است.

جملاتی از کاربرد کلمه صفات ذات و صفات فعل

اين ضابطه دقيق ، در تشخيص و بازشناسى صفات ذات از صفات فعل را مرحوم كلينى با عنوان جملة القول فى صفات الذات و صفات الفعل چنين بيان كرده است : ان كل شيئين و صفت الله بهما و كانا جميعا فىالوجود فذلك صفة الفعل (اصول كافى ، ج 1، باب حدوث الاءسماء) . بحث مبسوط در معيار تشخيص صفات ذات و صفات فعل در سوره مباركه حشر خواهد آمد .