سوز و گداز

عاشق آن باشد که باشد دایما ز آتش عشق تو در سوز و گداز

چراغ مجلس هر کس مشو وگرنه چو شمع نصیب من ز تو سوز و گداز خواهد بود

آتشکده: در اصطلاح صوفیه دل صوفی است که پیوسته در آتش سودای حق در سوز و گداز است.

(عباس ) پس از سه روز، جامه اى فاخر پوشيد و خود را خوشبو كرد و از خانه بيرونآمد و پس از طواف ، ديد كه مردان قريش هنوز سرگرم نيرنگ (حجاج )اند. هنگامى كه(عباس ) را ديدند به او گفتند: به خدا قسم كه درمقابل مصيبتى پر سوز و گداز خود را به شكيبايى زده اى ! (عباس ) گفت : نه بهخدا، چنان نيست كه شما پنداشته ايد، (محمد) خيبر را گرفت و با دختر پادشاه آنسرزمين عروسى كرد. گفتند: اين خبر را چه كسى براى تو آورده است ؟ گفت : همان كسىكه آن خبر را براى شما آورد. گفتند: افسوس كه از دست ما در رفت .

هر شبی سوز دل خویش بگویم با شمع پیش او نیست چو روشن صفت سوز و گداز

شب که با یاد رخت داشت دلم سوز و گداز برق آهم به تکاپوی تو شد در تک و تاز

ثعلبه در بيابانها مى ناليد و روى زمين مى غلتيد و پى در پى مى گفت :خدايا!! همه كس مرا از پيش خود راندند و دست نااميدى بر سينه ام زدند، اى مونس بيكسان ،اگر تو دستم نگيرى كه دست گيرد؟ و اگر تو عذرم نپذيرى كه پذيرد؟! چندين روزبدين حال در سوز و گداز به سر برد و شبى چند را به گريه و نياز بپايان آورد.

باز در احوالات آن بزرگوار آمده است حضرت آيت الله العظمى اراكى (ره ) در خطبه هاىنماز جمعه خود با سوز و گداز خاصى به مردم مى گفت ، اى مردم ،! گناه نكنيد، معصتخدا نكنيد و در هنگام اداى اين كلمات بود كه سيل اشك از چشمان پاكش سرازير مى شد و درهمه دلها توفانى ايجاد مى كرد. (450)

اگر نه از دل من رسم سوختن آموخت چرا دمی نکند شمع، ترک سوز و گداز

بهلول تا چهل روز اين كلمات را با سوز و گداز مى گفت : و اشك مى ريخت ، به طورىكه حيوانات وحشى و درندگان بر او مى گريستند.

پروانه صفت مائیم بر گرد رخت دایر وز سوز و گداز ما هیچت غم و پروانه

سوز و گداز جهان از غم غمّازیت راز و نیاز همه در خم ابروی تست

یارب چه خوش است قلیه های دو پیاز آن ناله زار اندر آن سوز و گداز

امام حسن عليه السلام هماره پدر ارجمندش على عليه السلام براى طواف به مسجدالحرامرفتند، نيمه هاى شب بود، ناگاه شنيدند شخصى در كنار كعبه به سوز و گداز خاصىمناجات مى كند، امام على عليه السلام به امام حسن عليه السلام فرمود: پيش او برو و بهاو بگو نزد من بيايد. امام حسن عليه السلام پيش آن شخص رفت ، ديد جوانى است بسيارمضطرب و هراسان ، كه سرگرم دعا و راز و نياز با خداى بزرگ است به او گفت :اميرمؤ منان ، پسر عموى پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم مى گويد نزد من بيا.

باد محاسن حضرت را به چپ و راست مى برد، زينب سلام الله عليها نگاه كرد، با ديدنسر برادر، پيشانى بر جلو محمل زد، به گونه اى كه ديديم خون از زير مقنعه حضرتخارج شد و در حالى كه با سوز و گداز بر سر اشاره مى كرد گفت : اى ماه نو كه چونكامل شدى ، خسوف تو را گرفت و پنهان شدى ، اى پاره دلم نمى پنداشتم (چنين روزىرا ولى ) اين مقدر بود، برادر، با (دخترت ) فاطمهخردسال سخن بگوى ، كه نزديك است دلش آب شود، آندل مهربان تو چرا بر ما سخت شد، برادر اى كاش (فرزندت ) على را با يتيمان وقتاسارت مى ديدى كه قدرت جواب ندارد، هر وقت او را مى زنند، تو را به زارى صدا ميزندو سرشك روان از ديده مى ريخت ، اى برادر آغوش باز كن و او را نزد خود بگير و آرامش ده، چه خوار است يتيم ، وقتى پدر را صدا زند ولى جوابى نشنود. (250)

آنگاه از خلال آن چكامه ها، نغمه هاى دلربايى ، كه چون زمزمه مرغان چمن شور و نوا بهپا كرده است ، بشنوند. و گاهى نيز به ناله مرغ شباهنگى گوش ‍ فرادهند؛ آنجا كهشاعرى ضمن مديحه سرايى ، به تظلم گراييده ، و با سوز و گداز از ستم وتطاول روزگار شكايت كرده ، و پرده اى از مصائب خاندان رسالت را نشان داده است .

کبک بر سوز و گداز بلبل ار خندد همی او چه غم دارد که عاشق در جهان رسواستی

من ندارم هیچ جز سوز و گداز من نمی یارم بجز عجز و نیاز