سنگ سیاه

خانه سید محمود فاطمی نژاد مربوط به دوره قاجار است و در شیراز، ابتدای گذر سنگ سیاه، کوچه پشت بیت المهدی واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۰ خرداد ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۸۶۹۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

خانه سید علی جوکار مربوط به دوره پهلوی اول است و در شیراز، محله سنگ سیاه، کوچه شاهزاده جمالی، پ ۷ واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۰ خرداد ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۸۶۶۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

سد سنگ سیاه، سدی خاکی با هسته رسی در دشت لیلاخ در شهرستان دهگلان و ۸۰ کیلومتری شرق مرکز استان کردستان است. دریاچه این سد یکی از تفرجگاه‌های استان کردستان محسوب می‌شود و مردم این استان برای طبیعت گردی و گذراندن اوقات فراغت به این مکان مراجعه می‌کنند. این سد به منظور ذخیره و نگهداری آب رودخانه صادق‌آباد و استفاده بهینه از آب‌های سطحی در محل روستای سنگ سیاه با حجم ذخیره ۳۳ میلیون مترمکعب، احداث شده است.

همیشه تا نبود چون عقیق سنگ سیاه همیشه تا نبود چون رحیق ماءحمیم

از آثار تاریخی ماخونیک می‌توان به سنگ سیاه (سنگ نگاره) ماخونیک، بنای برج و قلعه، برج گل انجیر، منزل سرگردونی، نادر مرده می‌توان اشاره کرد.

سنگ سیاه تا نشد از خویشتن فنا نی زر و نقره گشت و نی ره یافت در نقود

یکی سنگ برداشت بر جایگاه ز صد من فزون بود سنگ سیاه

خانه مدرسی مربوط به دوره قاجار است و در شیراز، محله سنگ سیاه، ابتداری بازارچه حاج زینل واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۱ دی ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۴۵۲۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

هر سنگ سیاه کش بپا سایم سیراب تر از در عدن گردد

آن غرش آب کز سنگ سیاه ریزد به نشیب جوشان و دمان

ورنه رسوا شوی به سنگ سیاه از سپیدی رسد سیه روئی

خانه انجوی مربوط به دوره قاجار -اوایل دوره پهلوی است و در شیراز، محله سنگ سیاه، بازارچه حاج زینل واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۰ خرداد ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۸۶۹۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

کلیسای جامع تادئوس مقدس شامل مجموعه‌ای از فضاهای جانبی مشتمل بر دو حیاط شرقی و غربی و ۴۷ اتاق می‌باشد که به راهبان، طلبه‌ها، محققان و نویسندگان، نگهبانان کلیسا و کتابخانه آن تعلق داشته‌است. علاوه بر آن زیرزمین کوچکی نیز در زیر اتاق‌ها قرار دارد و فضاهای کوچکی نظیر ناهارخوری، آشپزخانه، آسیاب، عصار خانه، دخمه‌ای برای نگهداری غذا و فضاهای دیگری در حیاط جانبی غربی می‌باشد. همچنین اگر به مقطع کلیسای تادئوس نظری بیفکنیم، تمام بنا به صورت یک ساختمان واحد دیده می‌شود. برخلاف معابد اولیه ارمنیان که به شکل مربع است، این کلیسا مستطیل شکل است. قسمت شرقی آن با سنگ سیاه ساخته شده و تنها قسمتی است که از زلزله ۱۳۹۱ میلادی محفوظ ماند و شامل محراب و اتاق‌های جانبی و محوطه جلو محراب و گنبدی کوچک است.

خانه عبدالحسین مویدی مربوط به دوره قاجار است و در شیراز، محله سنگ سیاه، کوچه شازده جمالی، پلاک ۲۸ واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۰ خرداد ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۸۹۶۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

نه دل است اینکه تو داری که یکی سنگ سیاه به کف آورده و بر شیشه دل‌ها زده‌ای

سم اسپش از گرد سنگ سیاه همی کرد چون سرمه در چشم ماه

خود بر دل تو مهر به مسمار که بندد کآن سنگ سیاه است که مسمار نگیرد

ز دست سبز خطی باده چو لاله سرخ بزن که از سر سنگ سیاه سبزه دمید

ایوان موزائیکی غربی نمونه ای از شاهکارهای هنر معماری و طرح‌های تزئینی عصر ساسانی است که مشرف به حیاط مستطیلی شکل است. این حیاط قریب ۳۳ متر و طول و ۲۰متر پهنا دارد علاوه بر شبه ستونهای تزئینی خود حیاط نیز با موزائیک‌های منقوش به شکل گل و گیاه و تصاویر ظریف آراسته شده بود و یک ردیف سنگ سیاه به صورت بوم و زمینه در جهت هماهنگی و تناسب با این تزئینات و نقوش به کار رفته‌است.

خانه محمد حسین جعفر پور مربوط به دوره قاجار است و در شیراز، گذر گاه سنگ سیاه، پ ۸۰ واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۰ خرداد ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۸۶۶۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.