سلوکی

در قرن دوم پیش از میلاد، شاهنشاهی اشکانی، استان‌های شرقی امپراتوری سلوکی را تسخیر کردند. این استان‌ها شامل سلوکیه و اوپی هم بود. هر دو این شهرها به‌طور گسترده تحت شعاع پایتخت جدید پارتی (تیسفون) در بین سلوکیه و اوپی قرار گرفتند.

سلوکی دارد اینجا بی نهایت فتاده پرتوی بیحدّ و غایت

ز منزل در نیایی همچو جوکی کُنی با مهربانان بد سلوکی

عجب کاندر سلوکی رهبرت نیست عجبتر آنکه قولش باورت نیست

در زمان دودمان یرواندونی روند تشکیل ملت ارمنی به مرحله پایانی خود رسید. پس از لشکرکشی اسکندر مقدونی و پایه‌گذاری حکومت سلوکی، آرتاشس اول پادشاه ارمنستان بر آنان شوریده و پادشاه ارمنستان بزرگ را بنیان نهاد که در زمان تیگران بزرگ به اوج قدرت خود رسید.

تکلف مکن در سلوکی که داری چو خواهی که از خود کنی میهمان را

در آن قربت که بودش حدّ و امکان سلوکی کرد و خود را کرد پنهان

در دوره‌های بعدی، دیگر سوکال‌های آنو تحت‌الشعاع پاپسوکال، که در اصل با خدایی به نام زابابا مرتبط بود، قرار گرفتند، که احتمالاً ریشه‌ ترقی او صرفاً به خاطر حضور کلمه سوکال در نام او بود. در بافت اصطلاحاً «الهیات باستانی» که عمدتاً متکی بر فهرست‌های خدایی است، که در اوروک تحت حکومت هخامنشیان و سلوکیان توسعه یافت، او کاملاً با نینشوبور شناسایی شد و بنابراین به سوکال آنو و یکی از هجده خدای اصلی شهر تبدیل شد. او پیش از آن در این شهر پرستش نمی‌شد.

ماه جهان سلوکی با نام هنری روفیا (۱۳۱۴ – ۲۵ مرداد ۱۴۰۲) بازیگر سینما و تئاتر و متولد ایران شیشوان، عجب شیر بود. او سال ۱۳۳۴ با بازی در نقش فرخ‌لقا در فیلم «امیر ارسلان نامدار» وارد دنیای بازیگری شد و طی ۱۲سال در ۹ فیلم بازی کرد.

و آن دوم را سالک مجذوب خوان کو سلوکی کرد و از هستی برست

با بهره‌گیری از دغدغه‌های سلوکی‌ها در جنگ علیه یورشِ سلتیک‌ها به آسیای صغیر (در مرزهای باختری سلوکیان) و هرج و مرج درگیری سوم سوریه پیرامون سال ۲۴۵ پ.م، دیودوت و آندروگوراس که به ترتیب ساتراپ ایالت‌های باختر و پارت بودند، استان‌های دورافتادهٔ خود را مستقل اعلام کردند.

بخارا در سال ۵۰۰ قبل از میلاد مسیح به عنوان یک کشور دست نشانده یا ساتراپی در پادشاهی هخامنشیان وارد تاریخ شد. بعداً به دست اسکندر مقدونی فتح شد، و وارد دوران امپراتوری سلوکی هلنیستی ، یونانی-باختری ها و امپراتوری کوشان شد. سکه بزرگ یافت شده در بخارا نیز مربوط به همین دوران است این سکه بعد از کشف توسط ناپلئون سوم خریداری شد.

توان سلوکیان پس از شکست آنتیوخوس سوم از رومیان در نبرد ماگنزیا رو به کاهش نهاد و در واقع قدرت سلوکی و به ویژه ارتش سلوکی را در هم شکست.

طبق منابع تاریخی، اوتیدِموس پس از دست‌یافتن به تاج و تخت دولت یونانیِ باختر، سپاهی متشکل از ۱۰۰٫۰۰۰ سوارکار را گرد آورده و با سپاه نیرومند سلوکی در شمال‌غرب افغانستان درگیر شد. اوتیدِموس با عقب‌نشینی به دژ خود در باختر، از محاصره‌ای سه ساله (۲۰۵–۲۰۸ ق. م) توسط آنتیوخوس سوم، جان سالم بدر برد. این دشمنی سرانجام با امضای معاهدهٔ صلح که استقلال دولت یونانیِ باختر را به رسمیت می‌شناخت، خاتمه یافت.

گر نه راه تو به پای خم و سر بر کف ساقی چه سلوکی چه وقوفی چه مقیمی چه مقامی

چارمینش سالک بی جذبه است کو سلوکی کرد و از هستی برست

گاه ایرانیان در سپاه سلوکی سر به شورش برمی‌داشتند، برای نمونه یک بار ۳ هزار جنگاور ایرانی دست به شورشی مسلحانه زدند ولی اندکی پس از آن همگی کشته‌شدند. دلیل شورش‌های گاه‌وبیگاه ایرانیان در سپاه سلوکی عبارت بود از کینه از اشغالگران، کمبود جیره و تبعیض میان ایرانیان و یونانیان، تحریکات بزرگان ایرانی برای گرفتن امتیازهای بیشتر از سلوکیان بود. همچنین این شورش‌ها بازتابی از نفرت ایرانیان به سلوکی‌ها نیز دانسته می‌شود.

همه سالک ترا تو در سلوکی حقیقت بیشکی شمس الدّلوکی

بنا بر دانشنامه ایرانیکا در سال ۱۴۰ پیش از میلاد دیمتریوس دوم سلوکی به قوای مهرداد یکم اشکانی حمله می‌کند ولی شکست خورده و اسیر می‌گردد.

داری سلوکی بس عجب در حالت وجد و طرب در یک نفس طی می‌کنی از مبتدا تا منتها