سایه انداز (canopy) هرگونه گیاه در حال رشد که روی گیاهان زیرین خود سایه اندازد، شکلی از سایه انداز (سایه بان) گیاهی به شمار می آید. چنین سایه بان هایی جزئی مکمل از بوم شناسی ناحیۀ مورد بررسی را تشکیل می دهند و به سبب نقشی که ایفا می کنند و تأثیری که بر اجتماع زیستی محلی می گذارند مطالعه و بررسی می شوند (← زیست بوم). سایه بان های گیاهی جنگل های بارانی بزرگ جهان، که میانگین ارتفاع آن ها از کف جنگل ممکن است به حدود ۵۰ متر برسد، معروف ترین سایبان ها به شمار می روند. این جنگل ها احتمالاً سایه اندازهای گیاهی درجه دوم و حتی درجۀ سومی دارند که از درختان سایه پسندو رستنی های کوچک ترتشکیل می شوند. شکل های حیات، چه جانوری و چه گیاهی، که در داخل این گونه لایه های سایه انداز ساکن اند برای هر ناحیۀ مفروضی معیّن و مشخص اند، و هر لایه شرایط اقلیمی (یا خُرد اقلیمی) خاص خود را دارد. سامانۀ سایه بان های جنگلی نقشی پویا در چرخۀ کربن کرۀ زمین ایفا می کنند. بنابراین در مدل سازی فرآیندهایی چون نورساخت (فتوسنتز)، تبخیر و تعرق، و انتقال انرژی در هر منطقه باید کارکردهای سایه بان گیاهی از هر حیث در نظر گرفته شود.
جملاتی از کاربرد کلمه سایه انداز
خاک مسکین از لباس سایهات محروم ماند خاک باری چیست تا تو سایه اندازی بر آن؟
در این گزینه حرارت از راههای متفاوتی میتواند بهدست آمده و ذخیره گردد. برای مثال استفاده از مصالحی با ظرفیت حرارتی بالا برای جذب و نگهداری حرارت در پوشش دیوارها یا استفاده از سطوح بزرگ در ضلع جنوبی، برای دریافت بیشترین حرارت خورشید مؤثر است. همچنین زمانهای مطلوب کسب حرارت توسط استراتژیهای مصرفی و جانماییها قابل کنترل است. به عنوان مثال نماهای شرقی با پنجرههای بزرگ باعث بالا رفتن حرارت اکتسابی ساختمان در طول ساعات صبح میگردد و سایه اندازی و پنجرههای کم در جبهههای غربی مانع میشود که حرارت مازاد در ساعات بعد از ظهر بهدست آید.
وجود علفهای هرز در مزارع از این نظر که بر روی رشد گیاهان زراعی اثر نامطلوب دارند همواره مشکل ساز بودهاست لذا مبارزه با علفهای هرز توسط روشهای متفاوت شیمیایی، زراعی و مکانیکی صورت میپذیرد. علفهای هرز مزارع تریتیکاله مشابه علفهای هرز مزارع گندم میباشد به این جهت کلیه روشهایی که برای مبارزه با علفهای هرز مزارع گندم استفاده میشود را در مورد تریتیکاله میتوان اعمال نمود. از آنجاییکه در مراحل اولیه نسبت به علفهای هرز دارای رشد سریعتر میباشد لذا میتوان با سایه اندازی بر روی علفهای هرز مانع رشد یا کاهش رشد آنها گردید که این امر خود نوعی کنترل بیولوژیکی است که از طریق تریتیکاله اعمال میگردد.
به کار هرکه درین نشئه سایه اندازی در آفتاب قیامت به کار میآید
سرو جان یابد به باغ، ار سایه اندازی بر او ور قدم بر دیده نرگس نهی روشن شود
در صورتی که قصد داشته باشیم سایبان خودرو ما سایه اندازی بهتری داشته باشد، مخصوصاً در مناطقی که آفتاب شدیدی میتابد از پیشانی سایبان که به صورت عمودی (با زاویه ۹۰ درجه با پوشش سقف) زیر پوشش سقف نصب میشود استفاده میکنیم.
جستجوی پیشرفته سیستمهای سایه انداز برای اتاقهای بیمار و گلخانهای استفاده میشود
ابتداییترین و سادهترین اصل هندسی باغ ایجاد محوری در میانهٔ باغ و به موازات طول آن میباشد. بهطور معمول در دو طرف این محور درختان سایه انداز کاشته شدهاست. هندسه باغ از تقسیمات راست گوشه تشکیل شدهاست. مهمترین این تقسیمات، انتظام چهار بخشی است. انتظام باغ بر اساس هندسه محوری و تقارن است.
تهویهٔ دودکشی، خنکسازی تابشی سقف و کف و استفاده از شیشههای دو جداره با پردههای میانی برای سایه اندازی از جمله عوامل خنکسازی ساختمان بهشمار میروند که موجب صرفه جویی ۴۰ درصدی نسبت به روشهای متداول میگردد. همچنین در این بنا از روش زمین سرمایی به منظور خنکسازی مقدماتی در چیلرها استفاده میگردد که این امر موجب کاهش ۳۰ درصدی در ابعاد تأسیسات مورد نیاز میگردد.
معمولاً برای دیدن واضح تصویر منعکس شده بر روی شیشه مات از پارچه ضخیم سیاه رنگی به عنوان سایه انداز استفاده میکنند. برای کارهای دقیق و ماکرو استفاده از ذرهبینهای مخصوصِ فوکوس در کار با این دوربینها الزامی است.
پلی کربناتها ورقهای شفاف و سبکی هستند که تقریباً تا ۸۲ درصد از نور را عبور میدهند و میزان سایه اندازی آنها نسبت به سایر پوششها کمتر است. در اکثر مواقع به عنوان شیشه از آنها استفاده میشود و باید گفته شود این ورقها در هنگام تابش شدید خورشید مانند ذره بین عمل میکنند. باید گفت مناسب مناطقی که تابش آفتاب در آنجا بهطور مستقیم است نمیباشند.
سایرابزار ایجاد سایه روی دیوارهای غربی وجنوبی میتواند شامل شبکه چوبی بالای ایوان ودیوارهای سایه انداز حفاظ باشد.
که ای عنقای بختت عرش پرواز هوادارت همای سایه انداز
عنان بر جانب چین آری از روم همایون سایه اندازی بر آن بوم
سایبان پارکینگ: سایبان ماشین در این دوره زمانه یکی از پرکاربردترین روش ها برای سایه اندازی برروی ماشین میباشد. سایبانهای ماشین به دلیل افزایش روزافزون ماشین ها در سطح شهر به یکی از نیازهای اساسی در شهر تبدیل شده است؛ این سازه ها علاوه بر پوشش مناسب برای ماشین ها، در برابر اشعه فرا بنفش نیز مقاوم است.