معنی کلمه رساله حقوق امام سجاد در دانشنامه اسلامی
در زیر ترجمه رساله را برابر ضبط صدوق در خصال می آوریم:بدان که خدای (عزّوجلّ) را بر تو حق هاست، که تو را فرا گرفته است در هر جنبشی یا آرامشی، یا حالتی یا در هر جائی که در آن فرود آیی، یا در عضوی که آن را بگردانی یا در هر ابزاری که در آن تصرف کنی.پس بزرگترین حق های خدای (تبارک و تعالی) بر تو، آنست که برای خود واجب ساخته، که آن اصل حق هاست. پس آنچه بر تو برای تو واجب ساخته، از سر تا به پاست، با اندام های گوناگون که تو راست. پس خدای عزوجل، برای زبان تو بر تو حقی قرار داده است و برای گوش تو بر تو حقی، و برای دیده ات بر تو حقی، و برای دستت بر تو حقی، و برای پایت بر تو حقی، و برای شکمت بر تو حقی، و برای عورتت بر تو حقی. پس این هفت اندامند که کارها با آنها پدید آید.پس خدای، عزوجل، برای کارهای تو، بر تو حق ها نهاده است. برای نمازت حقی و برای روزه ات حقی. و برای صدات حقی. و برای قربانیت حقی. و برای کارهایت بر تو حق هاست سپس حق های دیگران که بر تو واجب است.واجب ترین آن بر تو حق های پیشوایان است. پس حق های رعیت تو. پس حق های خویشاوند تو. این حق هاست که از آن حق هایی جدا می شود.اما حق پیشوایان تو سه حق است. واجب ترین آن حق آنکه تو را با نیرو اداره کند. پس حق آنکه تو را تعلیم دهد. پس حق آنکه مالک تو باشد. و هر کس که تدبیر کار با او باشد پیشواست.و حق های رعیت تو سه حق است، واجب ترین آن بر تو حق کسی که به خاطر قدرت تو رعیت توست. پس حق کسی که در آموختن رعیت توست، چه نادان رعیت داناست، پس حق کسی که بر آن تسلطی داری. زن یا غلام یا کنیز.و حق های خویشاوندان تو بسیار ست و به هم پیوسته به اندازه نزدیکی پیوند خویشاوندی.و واجب تر آن بر تو حق مادر توست. پس حق پدرت. پس حق فرزندنت. پس حق برادرت.پس نزدیک تر، پس نزدیک تر، پس سزاوارتر، پس سزاوارتر، سپس حق مولای تو که بر تو حق نعمت دارد. پس حق آنکه هم اکنون بتو نعمت می دهد (ظاهرا حق آنکه تو بر او نعمتی داری. چنانکه در تفصیل به خوبی آشکارست).پس حق آنکه به تو احسانی کرده. پس حق آنکه برای نماز تو اذان می گوید. پس حق پیش نماز تو.پس حق همنشین تو. پس حق همسایه تو. پس حق رفیق تو، پس حق شریک تو. پس حق مال تو. پس حق وامخواه تو.پس حق آنکه با تو آمیزش دارد. پس حق آنکه بر تو ادعائی دارد. پس حق آنکه تو بر او ادعائی داری. پس حق آنکه با او مشورت کنی. پس حق آنکه رای خود را به تو گوید. پس حق آنکه از او اندرز خواهی. پس حق آنکه تو را اندرز دهد. پس حق آنکه از تو بزرگ تر است. پس حق آنکه از تو کوچک تر است. پس حق آنکه از تو چیزی خواهد. پس حق آنکه تو از او چیزی خواهی. پس حق آنکه به گفتار یا به کردار به تو بدی کرده، از روی عمد یا بدون عمد. پس حق همدینان تو.پس حق اهل ذمه تو (که در پناه مسلمانانند). پس حق هایی که به موجب های گوناگون و سبب های مختلف پدید می آید. خوشا به حال کسی که خدا او را به گزاردن حق هایی که بر او واجب فرموده یاری کند و او را موفق و استوار بدارد.
← حق خدا
سایت دایرةالمعارف طهور، برگرفته از مقاله «رساله حقوق امام سجاد (اهل ذمه)»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۱۰/۰۶.
...