معنی کلمه دستور شهریاران در دانشنامه اسلامی
زبان آن فارسی و به سبک نثر مسجع و کلام موزون نگاشته شده و از این روست که آن را از جمله نثرهای مصنوع و متکلّف می دانند و چنان که از عنوان آن بر می آید ظاهراً انگیزه تألیف، تهیه و تنظیم دستوری(سرمشق) برای مملکت داری بوده، اما محتوای کتاب نشان می دهد که مؤلف تنها به ذکر وقایعی که در سال های نخستین پادشاهی سلطان حسین اتفاق افتاده، اکتفا نموده است.
سرسخنی از احسان اشرافی، پیش گفتار مصحح و مقدمه ای از مؤلف مطلع این اثر می باشد. کتاب فاقد ابواب بوده ولی مطالب به ترتیب سال های وقوع در پنج بخش گردآوری شده اند.
این اثر تنها منبع تاریخی به زبان فارسی است که مبیّن حوادث سال های اولیه حکومت شاه سلطان حسین بوده و اتفاقات شش ساله، به صورت سال شمار، به رشته تحریر درآمده است. به تناسب وقایع، آیات، احادیث، ضرب المثل ها و اشعار عربی به شیوه ای حکیمانه بیان شده اند.
شرح مفصل شورش هایی چون شورش انوشه خان والی خوارزم، سلیمان کرد، فرج الله خان والی خوزستان و شورش های مکرر بلوچ ها در نواحی سیستان و کرمان که در کتب دیگر کمتر به آنها پرداخته شده است، از نقاط قوت این اثر به شمار می آیند.
[ویکی نور] دستور شهریاران (سالهای 1105 تا1110 هـ.ق پادشاهی شاه سلطان حسین صفوی). «دستور شهریاران» اثر محمد ابراهیم بن زین العابدین نصیری،با تصحیح محمد نادر نصیری مقدم، به بررسی و شرح حوادث و وقایع سال های 1105 تا 1110ق. در ایران مصادف با سلطنت شاه سلطان حسین آخرین پادشاه صفوی می پردازد.
زبان آن فارسی و به سبک نثر مسجع و کلام موزون نگاشته شده و از این روست که آن را از جمله نثرهای مصنوع و متکلّف می دانند و چنان که از عنوان آن بر می آید ظاهراً انگیزه تألیف، تهیه و تنظیم دستوری(سرمشق) برای مملکت داری بوده، اما محتوای کتاب نشان می دهد که مؤلف تنها به ذکر وقایعی که در سال های نخستین پادشاهی سلطان حسین اتفاق افتاده، اکتفا نموده است.
سرسخنی از احسان اشرافی، پیش گفتار مصحح و مقدمه ای از مؤلف مطلع این اثر می باشد. کتاب فاقد ابواب بوده ولی مطالب به ترتیب سال های وقوع در پنج بخش گردآوری شده اند.
این اثر تنها منبع تاریخی به زبان فارسی است که مبیّن حوادث سال های اولیه حکومت شاه سلطان حسین بوده و اتفاقات شش ساله، به صورت سال شمار، به رشته تحریر درآمده است. به تناسب وقایع، آیات، احادیث، ضرب المثل ها و اشعار عربی به شیوه ای حکیمانه بیان شده اند.
شرح مفصل شورش هایی چون شورش انوشه خان والی خوارزم، سلیمان کرد، فرج الله خان والی خوزستان و شورش های مکرر بلوچ ها در نواحی سیستان و کرمان که در کتب دیگر کمتر به آنها پرداخته شده است، از نقاط قوت این اثر به شمار می آیند.
[ویکی فقه] دستور شهریاران (کتاب). «دستور شهریاران» اثر محمد ابراهیم بن زین العابدین نصیری، با تصحیح محمد نادر نصیری مقدم، به بررسی و شرح حوادث و وقایع سال های ۱۱۰۵ تا ۱۱۱۰ ق. در ایران مصادف با سلطنت شاه سلطان حسین آخرین پادشاه صفوی می پردازد.
زبان آن فارسی و به سبک نثر مسجع و کلام موزون نگاشته شده و از این روست که آن را از جمله نثرهای مصنوع و متکلف می دانند و چنان که از عنوان آن بر می آید ظاهرا انگیزه تالیف، تهیه و تنظیم دستوری (سرمشق) برای مملکت داری بوده، اما محتوای کتاب نشان می دهد که مؤلف تنها به ذکر وقایعی که در سال های نخستین پادشاهی سلطان حسین اتفاق افتاده، اکتفا نموده است.
ساختار کتاب
سرسخنی از احسان اشرافی، پیش گفتار مصحح و مقدمه ای از مؤلف مطلع این اثر می باشد. کتاب فاقد ابواب بوده ولی مطالب به ترتیب سال های وقوع در پنج بخش گردآوری شده اند. این اثر تنها منبع تاریخی به زبان فارسی است که مبین حوادث سال های اولیه حکومت شاه سلطان حسین بوده و اتفاقات شش ساله، به صورت سال شمار، به رشته تحریر درآمده است. به تناسب وقایع،آیات ،احادیث ، ضرب المثل ها و اشعار عربی به شیوه ای حکیمانه بیان شده اند. شرح مفصل شورش هایی چون شورش انوشه خان والی خوارزم، سلیمان کرد، فرج الله خان والی خوزستان و شورش های مکرر بلوچ ها در نواحی سیستان و کرمان که در کتب دیگر کمتر به آنها پرداخته شده است، از نقاط قوت این اثر به شمار می آیند. در پایان هر بخش مطالبی که احتیاج به توضیح دارند مانند آدرس آیات، معانی اشعار و... با عنوان «یادداشت ها» بیان شده اند که کار پاورقی را انجام می دهد. ضمیمه ها نیز در پایان کتاب آورده شده است.
گزارش محتوا
سرسخن به نقد کسانی می پردازد که نگاهی مسخره آلود به پادشاهی سلطان حسین داشته و او را ضعیف ترین و نالایق ترین شاه ایران می دانند و قائل است که وی آن قدرها هم درخور شماتت و نکوهش نیست، زیرا «در عهد وی سررشته امور چنان از دست به در شده بود که به تدبیر او به صلاح نمی آمد.» مصحح در پیش گفتار سرگذشت شاه سلطان حسین، شرح حال مؤلف و ویژگی های این اثر را در سه عنوان ارائه می کند. مؤلف نیزدر مقدمه ضمن حمد و ثنای خداوند متعال، نعت رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلّم ،علی بن ابی طالب و ائمه بزرگوار علیهم السّلام به شرح مختصر اوضاع کشور در اواخر دوران حکومت شاه سلیمان مبادرت جسته، چگونگی به حکومت رسیدن شاه سلطان حسین را بیان می کند. تشریفات جلوس شاه جدید، خطبه های علمایی چون محمد باقر مجلسی و آقا جمال خوانساری در تهیت جلوس شاه و احکام و فرامین صادره از سوی وی در خصوص ترک مناهی از جمله حوادثی است که در سال ۱۱۰۵ اتفاق افتاده و مؤلف در پی تشریح آنهاست. با شروع سال ۱۱۰۶ حوادث هر سال در پی آمد همان سال تا تاریخ ۱۱۱۰ بیان شده و در پایان هر سال، به ذکر عزل و نصب صاحبان مناصب دولتی مانند نصب سلطان اکبر به حکومت هندوستان ، ابو المعصوم خان به سفارت عثمانی و... پرداخته می شود.
← اوضاع اورگنج
...