دانشمندیه

معنی کلمه دانشمندیه در لغت نامه دهخدا

دانشمندیه. [ ن ِ م َ دی ی َ ] ( اِخ ) ( امرای... ) در موقعی که سلاجقه ببسط قدرت خود در آسیای صغیر مشغول بودند یکی دیگر ازرؤسای ترک بنام گمشتگین بن دانشمند در ولایت کاپادوکیا یعنی در شهرهای سیواس و قیساریه و ملاطیه دولتی جهت خود ترتیب داد و در نزدیکی این محل اخیر فرانک ها را بسختی مغلوب نمود جانشینان او در جنگهای با صلیبیون دخالتهای مهم کردند ولی مجاورین ایشان یعنی سلاجقه ٔروم بزودی بدوران فرمانروائی آن سلسله خاتمه بخشیدند. ایام حکومت و اسامی امیران این سلسله چنین است :
محمد اول گمشتگین بن تیلو دانشمند
غازی بن گمشتگین 499محمد ثانی بن غازی 529ذوالنون بن محمد ثانی 537یغی ( یا یعقوب )بن ارسلان غازی
ابراهیم بن محمد560چنانکه گفتیم این سلسله را سلاجقه روم منقرض کردند. ( طبقات سلاطین اسلام ص 138 و 139 ). زامباور در معجم الانساب و الاسرات ( ج 2 ص 220 و 221 ) ذیل عنوان دانشمندیه گوید: املاک آنان سیواس و آماسیه و توقات و نیکسار و عثمانجق و چوروم و بعد کنغری و قسطمونی و چانیک و البستان و ملطیه بوده است و اینان بدو شعبه تقسیم میشده اند:
الف - شیعه سیواس :
1- ملک دانشمند احمدغازی شمس الدین. 455 هَ. ق.
2- ملک یا امیر غازی گمشتگین بن دانشمند. 477 هَ. ق.
3- ابوالمظفر ناصرالدین بن گمشتگین. ( متوفی 537 )495 هَ. ق.
4- ذوالنون عمادالدین بن محمد ( دفعه اول ) 537 هَ.ق.
5- یاغی بسان نظام الدین بن گمشتگین ( متوفی 562 ) حدود 550 هَ. ق.
6- ابومحمد اسماعیل غازی جمال الدین بن یاغی بسان. حدود 562 هَ. ق.
7- ابراهیم شمس الدین بن گمشتگین.
8- ابوالقادر اسماعیل شمس الدین بن ابراهیم ذوالنون ( دفعه دوم ) با لقب ناصرالدین ( متوفی 569 ) 564 هَ. ق.
بلاد ایشان را قلج ارسلان ثانی از سلاجقه روم در 569 فتح کرد.
ب - شعبه ملطیه :
1- عین الدین بن گمشتگین ( متوفی 545 ).
2- ذوالقرنین بن عین الدین 545.
3-ناصرالدین محمدبن ذی القرنین. حدود 556 هَ. ق.
4-فخرالدین القاسم بن ذی القرنین. حدود 567 هَ. ق.
صاحب قابوس الاعلام ترکی آرد: دانشمندیه ، دولتی که دانشمند غازی احمدبن علی نصر تأسیس کرد و مرکز آن سیواس بود این دولت در 464 تأسیس یافت و در 560 یعنی قریب یکصد سال پس از آن منقرض گردید. حکمرانان سلسله دانشمندی شش کس بودند بدین سان :

معنی کلمه دانشمندیه در فرهنگ فارسی

در موقعیکه سلاجقه ببسط قدرت خود در آسیای صغیر مشغول بودند

معنی کلمه دانشمندیه در دانشنامه آزاد فارسی

دانشمندیّه
(یا: دانشمندیان) سلسلۀ امرای ترکمان در کاپادوکیای شمالی (پیش از ۴۹۰ـ۵۷۳ق). به هنگام گسترش قلمرو سلاجقه، امیر دانشمند احمد غازی در منطقۀ کاپادوکیا یعنی در شهرهای سیواس، قَیساریّه (قیصریه)، مَلَطیه، دولت دانشمندیه را تأسیس کرد. پس از مرگ او در ۴۷۷ق فرزندش ملک غازی به جای پدر نشست و تا ۵۲۹ق حکومت کرد. دولت دانشمندیه در دوران کَمِشْتَکین به اشتهار رسید و صلیبیان را در مَلَطیه شکست داد. این درگیری ها سبب شد تا مسترشد خلیفۀ عباسی به امرای دانشمندیه لقب «مَلک» بدهد. در ۵۳۶ق پس از مرگ ملک محمد، میان فرزندان و برادرانش اختلاف افتاد و سه شاخۀ دانشمندیۀ سیواس، مَلَطیه و قَیساریّه به وجود آمد. مدتی امرای این سه شاخۀ دانشمندیه با هم رقابت می کردند. بعد از مرگ یاغی بسان، قلیج ارسلان دوم، سلجوقی، چندین بار در امور شاخۀ سیواس مداخله کرد و ملک ذُوالنّون را در ۵۷۰ق به قتل رساند و سرزمین های او را متصرف شد. در ۵۷۳ق قلیج ارسلان مَلَطیه را نیز تصرف و آن را به قلمرو سلجوقیان ضمیمه کرد و به این ترتیب شعبۀ دانشمندیۀ ملطیه منقرض شد. دیگر امرای دانشمندیّه نیز به سلجوقیان پیوستند.

جملاتی از کاربرد کلمه دانشمندیه

آناتولی نیز تحت سیطرهٔ دانشمندیه بود که از نیرومندترین امارت‌های سلاجقه در بخش شمال شبه‌جزیرهٔ آسیای صغیر به‌شمار می‌رفت. امیر دانشمندی، ملک غازی که با پیروزی بر صلیبی‌ها شهرت فراوانی کسب کرد، توانست بوهمند را در نبرد ملطین به اسارت درآورد و در شمار نخستین رهبران مسلمان قرار گیرد که بر یک سپاه صلیبی پیروز شده‌است.
دانِشمَندیان یا دانشمندیه دودمانی ترکمان‌تبار بودند که در سده‌های ۱۱ و ۱۲ میلادی در شمال، مرکز و خاور آناتولی فرمان راندند.
جانشینان او در جنگ‌های با صلیبیون دخالت‌های مهم کردند ولی مجاورین ایشان یعنی سلجوقیان روم بزودی به دوران فرمانروایی آن سلسله خاتمه بخشیدند. دولت دانشمندیه پس از انقراض ضمیمهٔ دولت سلجوقی گشت.
آناتولی نیز تحت سیطره دانشمندیه بود که از نیرومندترین امارت‌های سلاجقه در بخش شمال شبه جزیره آسیای صغیر به‌شمار می‌رفت. امیر دانشمندی، ملک غازی که با پیروزی بر صلیبیون شهرت فراوانی کسب کرد، توانست بوهمند را در نبرد ملطین به اسارت درآورد و در شمار نخستین رهبران مسلمان قرارگیرد که بر یک سپاه صلیبی پیروز شده‌است.