حروف اضافه

ترتیب جملات در فارسی معمولاً به صورت نهاد-عبارت اضافی-مفعول-فعل است. اگر مفعول مشخص باشد، ترتیب به صورت (نهاد) (مفعول + را) (عبارت اضافی) فعل می‌آید. با این وجود ترتیب واژگان در فارسی نسبتاً آزاد است، که بدان قلب نحوی می‌گویند، زیرا بخش‌های جمله عموماً مبهم هستند و حروف اضافه و نشانگر مفعول (را) کمک می‌کنند تا نقش عبارت اسمی تعیین شود. انعطاف‌پذیری فارسی برای جابه‌جا اجزا به آن این امکان را داده‌است که از توانایی بالایی در نظم‌پردازی و قافیه‌بندی برخوردار باشد.

در کل چیدمان نحوی هسته با صفت و نام (مضاف) و حروف اضافه در گرگانی برعکس فارسی است و هسته اغلب در پایان ترکیب می‌آید، مثل «شل مرد» (مردِ شل).

علیرغم تأثیرات دیگر زبان‌ها (به عنوان مثال زیرلایه از زبان‌های پیشارومی، به ویژه زبان‌های سلتی قاره‌ای، و ابرلایه‌های ژرمنی یا اسلاوی)، واج‌شناسی، صرف و واژگان همه زبان‌های رومی عمدتاً از اشکال تکامل‌یافته لاتین عامیانه تشکیل شده‌است. با این حال، برخی تفاوت‌های قابل توجه بین زبان‌های رومی امروزی و نیای رومی آن‌ها وجود دارد. فقط با یک یا دو استثنا، زبان‌های رومی سامانه کاهش زبان لاتین را از دست داده‌اند و در نتیجه، ساختار جمله نهاد-فعل-مفعول دارند و از حروف اضافه به‌طور گسترده‌ای استفاده می‌کنند.

روش وی خطای زیادی دارد و خود او، بعضی از این خطاها را اصلاح کرد. برای مثال برخی افعال و حروف اضافه در تمامی متن‌ها به دفعات دیده می‌شوند ولی اطلاعات خاصی را در رابطه با عنوان مقاله در اختیار نمی‌گذارند. گرچه کار وی خطا ی زیادی داشت، ولی به علت اینکه از پایه گذاران این روش بود، بسیار مورد ستایش قرار گرفت. عدهٔ زیادی کار او را ادامه دادند و روش‌های جدیدی ابداع شد که دقت بالاتری دارند.

واژه «اضافه» در عربی به غیر از معنای «زیادی» یا «زائد» معنای «نسبت» یا «رابطه» هم می‌دهد. اما دستکم در فارسی امروز این وامواژه معنای نسبت نمی‌دهد. در اصطلاح حرف اضافه معنی دوم واژهٔ اضافه در عربی یعنی «نسبت» مدنظر است و نباید از اصطلاح حرف اضافه برداشت کرد که این حروف زیادی یا کم‌اهمیت هستند بلکه برعکس این حروف هسته گروه حرف اضافه‌ای را تشکیل می‌دهند. به ویژه در زبان فارسی این حروف حائز اهمیت هستند چرا که فارسی در مسیر تحلیلی شدن خود برای فرادادن حالات دستوری بسیار به حروف اضافه وابسته شده‌است.

حروف اضافه هم در اصل پساوندی هستند ولی در اثر آمیختگی با فارسی، گاه پیشاوندی شده‌اند، مثل «خدا رسولیا واته بی» (خدا به رسول گفته بود) یا «نماژده» (در نماز) و «اژه کو در آسه» (از آنجا برآید).

حروف اضافه در گویش شهمیرزادی.

حروف اضافه در گویش طالقانی به شرح زیر است.

در سال ۱۳۳۸ برای ادامه تحصیل به فرانسه رفت و تحصیلات خود را تا مقطع فوق‌لیسانس در رشتهٔ زبان‌شناسی در دانشگاه سوربن پاریس ادامه داد. در دوران تحصیل، از کلاس‌های آندره مارتینه بهره برد و قرار بود رسالهٔ دکتری خود را نیز دربارهٔ «ساخت‌های حروف اضافه در زبان فرانسه» زیرنظر او بنویسد؛ اما به دلایلی در سال ۱۳۴۴ به ایران برگشت، البته با این هدف که به فرانسه بازگردد و کار رساله را ادامه دهد، اما چنان‌که خودش می‌گوید:

حروف اضافه را می‌توان نوعی ادات در نظر گرفت، اما ادواتی در ترکی هست که از نوع حرف اضافه نیست.