جمره عقبه

رمی جمره عقبه که در روز دهم ذیحجّه (عید قربان) پس از ورود حاجی به منا و قبل از قربانی و تقصیر صورت می‌گیرد. در وجوب یا استحباب رعایت ترتیب بین اعمال یاد شده (رمی، قربانی و تقصیر) اختلاف است. مشهور، قول اول است. بنابر قول به وجوب، چنانچه از روی علم و عمد ترتیب رعایت نشود، اعاده عمل جهت تحصیل ترتیب بنابر قول مشهور واجب نیست، هرچند شخص گناه کرده‌است.

اول : رمى جمره عقبه است با ريگ كه عنوان ريگ بر آن صادق باشد، بنابراين رمى باماسه وباسنگ وبا سفال و امثال آن صحيح نيست و شرط است كه از ريگهاى حرم باشدپس رمى با ريگهاى خارج حرم كافى نيست ، و نيز بايد ريگ بكر باشد و قبلا با آن هرچنددر سالهاى قبل رمى نشده باشد، ونيز بايد مباح باشد پس رمى باريگهاى غصبى وريگهائى كه ديگران آن را حيازت كرده بدون اذن صاحبش جائز نيست ، و مستحب آنست كه ازريگهاى مشعر باشد.

از نظر موقعیت جغرافیایی، نزدیکترین موقعیت منا به مکه، جمره عقبه است؛ جایی که نخستین بار مسلمانانِ یثرب با رسول خدا بیعت کردند و بیعت آنان با نام «بیعت عقبه» شهرت یافت. دورترین قسمت آن نیز وادی محسّر است که میان مزدلفه و مِنا قرار دارد.

در الدر المنثور است كه ابو نعيم - در كتابالدلائل - از عقيل بن ابى طالب روايت كرده كه آن روز كه شش نفر ازاهل مدينه در جمره عقبه نزد رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ) آمدند، آن حضرتايشان را نشانيد و به سوى خداى تعالى و پرستش او دعوت نمود و پيشنهاد كرد كه او رادر دعوتش يارى كنند.ايشان از آنجناب در خواست كردند تا آنچه به او وحى شدهبرايشان بخواند.رسول خدا (صلى الله عليه و آله و سلم ) از سوره ابراهيم اين آيه رابرايشان خواند:(و اذ قال ابراهيم رب اجعل هذا البلد آمنا و اجنبنى و بنى ان نعبد الاصنام) و همچنين تا آخر سوره قرائت نمود، و دلهاى شنوندگان آنچنان مجذوب شد كه بيدرنگدعوتش ‍ را پذيرفتند.

نخست از نقاط معينى كه ميقات نام دارد احرام مى بندند: يعنى متعهد مى شوند يك سلسلهكارها كه بر محرم حرام است ترك كنند و جامه احرام كه دو قطعه لباس ندوخته است برتن مى كنند و لبيك گويان به سمت خانه خدا مى آيند نخست هفت بار دور خانه خدا طوافمى كنند و سپس در محلى كه به نام مقام ابراهيم معروف است دو ركعت نماز به جا مى آورندو بعد در ميان دو كوه صفا و مروه هفت مرتبه رفت و آمد مى نمايند و بعد با چيدن كمى از مويا ناخن خود، از احرام خارج مى شوند و براى مراسم حج از مكه احرام بسته و روز نهم ذىالحجه به عرفات كه بيابانى است در چهار فرسخى مكه مى روند و آن روز را از ظهرتا غروب آفتاب در آنجا مى مانند و به نيايش پروردگارمشغول مى شوند و سپس از غروب آفتاب به سوى مشعر الحرام كه در حدود دو فرسخ ونيمى مكه قرار دارد كوچ مى كنند و شب را تا صبح در آن وادى مقدس مى مانند و هنگام طلوعآفتاب از آن سرزمين به منى كه در نزديكى آن قرار دارد حركت مى كنند و در همان روز كهروز عيد قربان است به ستون مخصوصى كه نام آن جمره عقبه است هفت سنگ ميزنند سپسقربانى مى كنند و با تراشيدن سر از احرام بيرون مى آيند.

مساءله 12 - اگر بعد از گذشتن يك روز يقين كند به اينكه روزقبل يكى از سه جمره را رمى نكرده و نداند كدام بوده همينكه درقضاء آن جمره عقبه را رمىكند كافى است و نزديكتر به احتياط آنست كه هر سه جمره را قضاء كند، و اگر بعد ازرمى هر سه جمره يقين كند كه يكى ازسه جمره سه ياكمتر از آن كمبود داشته واجب است آنمقدار كمبود را جبران نموده و هر سه جمره را به آن تعدا رمى كند و اگر در همين فرضيقين كند كه از يكى از سه جمره چهار عدد كم شده بعيد نيست جائز باشد اكتفاء به رمىجمره عقبه و تكميل آن كمبود، ولى نزديكتر به احتياط آنست كه همه وظيفه جمره عقبه رابياورد باز هم نزديكتر به احتياط اين است كهعمل رمى رادر هر سه جمره از سر بگيرد.

مساءله 11 - احتياط آن است كه قربانى رابعد از رمى جمره عقبه ذبح كند و نيزاحتياط آن است كه ذبح را از روز عيد تاءخير نيندازد، و چنانچه بخاطر عذرى و يابدونعذر تاءخير انداخت احتياط آنست كه آنرا در ايام تشريق (يازدهم و دوازدهم و سيزدهم)ذبح كند و اگر نكرد در بقيه ايام ذى الحجه ، و ذبح يكى از عبادات است كه نيت در آنمعتبر است و در آن نيابت جائز است و هنگام ذبح خودنائب بايد نيت كند و نزديكتر بهاحتياط آن است كه منوب عنه نيز نيت كند و درنائب معتبر است كه شيعه مذهب باشدبنابراحتياط بلكه خالى از قوت نيست و همچنين در ذبح كفارات .