جشن تیرگان

‏جشن تیرگان روز سیزدهم ماه تیر (روز تیر) درکنار آب‌ها، همراه با مراسمی وابسته به آب و آب پاشی و آرزوی بارش باران برگزار می‌شده است و مانند دیگر جشن‌هایی که با آب در پیوند هستند، با نام عمومی «آبریزگان»، «آب پاشان» یا «‏سرشوران» یاد شده است.

در تواریخ سنتی تیرگان روز کمان کشیدن آرش کمانگیر و پرتاب تیر از فراز البرز است، همچنین جشن تیرگان به روایت ابوریحان بیرونی از آثارالباقیه، روز بزرگداشت مقام نویسندگان درایران باستان بوده است.

در جشن تیرگان ۲۰۱۱، بیش از ۱۰۰٬۰۰۰ نفر به مرکز هاربرفرانت تورنتو رفتند.

محوطهٔ باز این مجموعه که نزدیک به ۱۰ هزار متر مربع وسعت دارد، برای برگزاری آیین‌های دینی و جشن‌های ایرانی همچون جشن سده، جشن مهرگان، جشن تیرگان، سیزده بدر، و دیگر گردهمایی‌ها مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد.

در روزهای ۲۰ تا ۲۳ اوت سال ۲۰۱۵ بیش از ۱۵۰٬۰۰۰ نفر در جشن تیرگان در شهر تورنتو شرکت کردند.[نیازمند منبع]

در گاه‌شماری رسمی ایران نام این ماه از نام ماه چهارم گاه‌شماری اوستایی نو برگرفته شده‌است. در گاه‌شماری زرتشتی سیزدهمین روز هر برج نیز تیر روز نام دارد و در تیر روز از تیرماه، جشن تیرگان برگزار می‌شود. تیشتر، ایزد باران در اسطوره‌های ایرانی و زرتشتی است.

جشن تیرگان در میان سنگسری‌ها به جشن تیر مُ ای سیزده مشهور است. در سیزدهمین روز از ماه تیر تقویم سنگسری (مصادف با ۷آبان ماه شمسی)، خانواده‌ها به دیدار بزرگ فامیل می‌روند، اشعاری از فردوسی و حافظ و افسانه‌های کهن منطقه سنگسر می‌خوانند و بدین شکل این جشن باستانی را پاسداری می‌کنند. در این جشن غذای محلی به نام «سیزده تامو» پخت می‌شود.

جشن تیرگان تحت عنوان میراث معنوی شهرستان فراهان در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است، واژه جشن که در فارسی امروز به معنی آئین‌های شادمانی است از واژه «یسن، یسنه» پهلوی به معنی ستایش و پرستش است.

تیشتر عمل زندگی بخش دارد. در آغاز آفرینش گیتی، در حمله اهریمن، نقش پخش آبها و دانه‌ها از طریق آبها در جهان به عهده اوست. او سرور همه ستارگان و حامی سرزمین آریایی است. او فرزند عطا می‌کند و جادوگران را درهم می‌شکند. او نژاد از اپام نپات یا برزایزد دارد. با صفاتی همچون سفید، درخشان، بلند و نوردهنده از دور توصیف شده‌است. همیشه در نبرد با شهاب ثاقب است. جشن تیرگان که در روز سیزده تیرماه برگزار می‌شود منسوب به اوست.

جشن تیرگان به روایت ابوریحان بیرونی در آثارالباقیه، روز بزرگداشت مقام نویسندگان در ایران باستان نیز بوده‌است.