جامع سبزوار. [ م ِ ع ِ س َ زِ ] ( اِخ ) مسجدی است در سبزوارکه گویند خواجه علی مؤید آخرین حکمران سربداریه که معاصر امیر تیمور بوده و به خدمت او شتافته است ، بنا کرده. این مسجد چندین بار مرمت و تعمیر شده و ضمن تعمیر آب انبار سنگی پیدا شد که چند شعر بروی آن مرتسم بود از جمله شعر زیر است که ماده تاریخ میباشد: معمار صنع از پی تاریخ سال گفت یکتای مسجد آمده چون مسجدالحرام. اگر شعر ماده تاریخ باشد مسجد در عصر صفویه سال 1044 هَ.ق. بنا شده است. ( از مرآت البلدان ج 4 ص 105 ).
جملاتی از کاربرد کلمه جامع سبزوار
در مسجد جامع سبزوار ضمن خطبه نام شیخ را نخست و نام وجیهالدین را بعد از وی میآوردند. گویی در دولت سربداران دو رئیس وجود داشت، یکی روحانی یعنی شیخ حسن و دیگری سیاسی یا سلطان وجیهالدین مسعود.
سبزوار در این ایام مأمن شیعیان اثنی عشری بود. سکنی گزیدن شیخ خلیفه در مسجد جامع سبزوار و تعالیم او در مسجد باعث گردآوری افراد زیادی در اطراف او گشت که به تبع، پیرو و مرید او شدند. بدین ترتیب آوازهٔ شهرتش در اطراف و اکناف پیچیده و صاحبان قدرت را به وحشت انداخت.
دهها اثر ملی در این خیابان یا با فاصلهٔ نزدیک از آن واقع شدهاند. مسجد جامع سبزوار، مسجد پامنار، بازار تاریخی سبزوار، آرامگاه حاج ملاهادی سبزواری، رباط سبزوار، خانه خانم کیان، حسینیه قنادها، بقعهٔ امامزاده یحیی، خانه جعفرزاده، حمام قیصریه، بازار حاجزمان، خانه اسلامی، آرامگاه بقراط، کاروانسرای فرامرزی، آبانبار حاج کریم، سرای دودر، مدرسه شریعتمدار، آرامگاه میرزا امین التجار مشهدی، و ... برخی از آثار ملی ثبتشده در محدودهٔ این خیابان هستند. همچنین کتابفروشی امینی که سال ۱۳۲۶ تأسیس شده در این خیابان قرار دارد.
روزى شيخ حسين در مسجد جامع سبزوار منبر رفته بود. جمعيت زيادى براى استماع وامتحان او به مسجد آمده بودند .سخن به اينجا رسيد كهجبرئيل دوازده هزار مرتبه بر پيامبر نازل شد.