تنگستانی
معنی کلمه تنگستانی در فرهنگ فارسی
جملاتی از کاربرد کلمه تنگستانی
خالوحسین و تفنگچی‌های دشتی بدون درنگ به یاری مجاهدین تنگستانی شتافته و وارد کارزار شدند.
باقر خان تنگستانی از خاندان تنگستانی که رهبر مبارزات تنگستانی‌ها با نیروهای انگلیس پیش از جنگ جهانی اول بود.
تنگستانی ادعا کرده که مکارم شیرازی، مرجع شیعه، در پاسخ به استفتایی، به دلیل «توهین به مقدسات»، او را «مرتد» و مطالعه نوشته‌هایش را «حرام» اعلام کرده‌است. بعد از این استفتاء، شیرین عبادی حقوق‌دان، مازیار بهاری، مدیر سایت «ایران‌وایر»، و نیز نهادهایی مانند «سازمان حقوق بشر ایران» و «بنیاد سیامک پورزند» این اقدام را محکوم کردند و از مقامات بلژیک خواستند اقدامات امنیتی را فراهم کنند.
بار دیگر به سال ۱۲۷۳ ق (۱۸۵۶ م) انگلیسی‌ها برای خروج ایران از هرات در دوره ناصرالدین شاه جنوب ایران را متصرف شد. که در این رویارویی نیز باقر خان خط مقاومت تنگستانی‌ها را رهبری کرد.
این جدول نشان می‌دهد که بیشترین قوم غالب در بوشهر از کدام بوده‌است. طبق این جدول قوم‌های غالب به‌ترتیب، خود بوشهری‌ها، شنبدی‌ها، کازرونی‌ها، بهبهانی‌ها، خنسیرها، شیرازی‌ها، تنگستانی‌ها، دوانی‌ها و بحرینی‌های عرب بوده‌اند. پس می‌توان گفت که نژاد مردم شهر بوشهر در اصل از این قوم‌ها بوده‌است.
دوران جوانی او همزمان با حضور گسترده استعمار انگلیس در خلیج فارس بود. وی نقشی کلیدی در قیام جنوب داشت. قیام مردم تنگستان به رهبری وی روی هم هفت سال طول کشید و در این مدت دلیران تنگستانی دو هدف عمده را دنبال می‌کردند، پاسداری از بوشهر، دشتستان و تنگستان به عنوان منطقه سکونت خود و جلوگیری از حرکت قوای بیگانه به درون مرزهای ایران و دفاع از استقلال وطن.
نیروهای انگلیسی همزمان با حمله به بوشهر قصد تصرف ناحیه دلوار را داشتند. دلوار محلی بود که پیش از آن چندبار سربازان انگلیسی به آن جا تجاوز کرده، اما طعم شکست را در این ناحیه چشیده بودند. رئیسعلی دلواری و شیخ حسین خان چاهکوتاهی و زایرخضرخان اهرمی از این وقایع آگاه و در مقام دفاع از وطن برآمدند. قیام دلیران تنگستان علیه اشغالگران آغاز شد و نیروهای متجاوز انگلیسی که قریب به پنج هزار نفر بودند در دام مبارزان تنگستانی گرفتار آمدند و عده زیادی از نیروهای انگلیسی در این حمله کشته شدند.
در همین زمان علماء و مجتهدین مقیم «نجف» و «کربلا» از جمله میرزا شیرازی دوم طی فتواهای جداگانه‌ای علیه بریتانیا اعلام جهاد کردند. رئیس علی دلواری در راس قوای تنگستانی با همراهی خالوحسین بردخونی در راس قوای دشتی، حسین خان چاه کوتاهی و زایرخضرخان اهرمی علیه اشغالگران به نبرد پرداختند. در ۳ شوال/ ۱۳ اوت انگلیسی‌ها عملیات حمله به دلوار را آغاز کردند. نیروهای تنگستانی و دشتی دست به شبیخون علیه انگلیسی‌ها زدند و تلفات به آنان وارد آوردند؛ و آن‌ها را مجبور به عقب‌نشینی کردند. در ۱۲ شهریور ۱۲۹۴ خورشیدی، شب ۲۳ شوال ۱۳۳۳. ق (۳ سپتامبر ۱۹۱۵) رئیسعلی دلواری در یک حملهٔ شبانه که به مواضع دشمن (انگلیسی‌ها) در منطقه «تنگک صفر» توسط یکی از خودی‌های خائن از پشت مورد هدف گلوله قرار گرفت و کشته شد.
جزایر تنب بزرگ و کوچک، دو جزیره ایرانی در آب‌های نیمه شرقی و نیمه شمالی خلیج فارس هستند و در گذشته به «جزیره تنب»، «جزیرة تنبو» و «نَبیو تنب» معروف بودند، ولی از نیمه دوم قرن چهاردهم، «تنب بزرگ» و «تنب کوچک» خوانده می‌شوند. تنب، واژه‌ای تنگستانی به معنای «تپه» است.
پس از اولین دوره مقاومت باقر خان از سوی دولت مرکزی به وی درجه «سرهنگی» اعطاء شد. در رویارویی دوم، پسرش احمد خان تنگستانی در نبرد قلعه ریشهر به قتل رسید. باقر خان تنگستانی دو سال پس از نبرد دوم، بدست حکمران فارس زندانی شد.