[ویکی الکتاب] معنی لَا تَغْلُواْ: غلو نکنید - افراط نورزید ریشه کلمه: غلو (۲ بار) «تَغْلُوا» از مادّه «غلوّ» به معنای تجاوز از حدّ است، منتها هنگامی که تجاوز در مورد مقام و منزلت کسی باشد «غلو» گفته می شود، اگر در نرخ و قیمت باشد «غلاء» گفته می شود و اگر در مورد تیر باشد «غَلْو» (بر وزن دلو) می گویند و این که به جوشش، «غلیان» گفته می شود و به حیوانی که فوق العاده سرکش است «غلواء» می گویند; همه، از همین ماده است. بعضی معتقدند: «غلوّ» هم در طرف افراط گفته می شود، هم در تفریط در حالی که بعضی دیگر آن را منحصر به طرف افراط می دانند ونقطه مقابل آن را تقصیر می گویند. تجاوز از حد. آن در اصل به معنی بالا آمدن و زیاد شدن است. . بگو ای اهل کتاب در دینتان به ناحق غلو نکنید ایضاً . مراد از غلو و گزافگویی پسر خدا خواندن عیسی «علیهالسلام» است چنانکه ذیل آیه دوم در آن صریح است.
جملاتی از کاربرد کلمه تغلوا
و نظير آيات سابق در دلالت بر اين حقيقت آيه زير است كه مى فرمايد:(قل يا اهل الكتاب لا تغلوا فى دينكم غير الحق و لا تتبعوا اهواء قوم قد ضلوا منقبل و اضلوا كثيرا و ضلوا عن سواء السبيل ) و بيان مى كند غلواهل كتاب در دين و به غير حق ، همان تقليدى است كه از هوا و هوس مردم گمراه كردند،مردمى كه قبل از ايشان بودند.
(يا اهل الكتاب لا تغلوا فى دينكم و لا تقولوا على الله الا الحق ).
(قل يا اهل الكتاب تعالوا الى كلمة سواء بيننا و بينكم ان لا نعبد الا اللّه و لا نشرك بهشيئا و لا يتخذ بعضنا بعضا اربابا من دون اللّه فان تولوا فقولوا اشهدوا بانا مسلمون) و نيز در آيه زير به رخنه يافتن عقايد وثنيّت در دين حنيف آنان اشاره نموده مىفرمايد: (قل يا اهل الكتاب لا تغلوا فى دينكم غير الحق و لا تتبعوا اهواء قوم قد ضلوا منقبل و اضلوا كثيرا و ضلوا عن سواء السبيل ) و نيز در مقام مذمتاهل كتاب فرموده : (اتخذوا احبارهم و رهبانهم اربابا من دون اللّه و المسيح بن مريم و ماامروا الا ليعبدوا الها واحدا لا اله الا هو سبحانه عما يشركون ).
و باز به همين جهت در سه آيه بعد نام عيسى را در زمره رسولانى كه نام برده ، آورده واگر وجهه سخن متوجه يهود به تنهائى بود، ديگر بردن نام عيسى معنا نداشت ، زيرايهود عيسى (عليه السلام ) را قبول نداشت و باز به همين جهت بعد ا ز آيات مورد بحث درآيه 170 خطاب را متوجه عموم اهل كتاب نموده مى فرمايد:(يااهل الكتاب لا تغلوا فى دينكم و لا تقولوا على اللّه الا الحق انما المسيح ...)
يايها الناس قد جاءكم الرسول بالحق من ربكم فامنوا خيرا لكم و ان تكفروا فان للهما فى السموت و الارض و كان اللّه عليما حكيما(170)يااهل الكتاب لا تغلوا فى دينكم و لا تقولوا على اللّه الا الحق انماالمسيح عيسى ابن مريمرسول اللّه و كلمته القيها الى مريم و روح منه فامنوا بالله و رسله و لا تقولوا ثلاثةانتهوا خيرا لكم انما اللّه اله واحد سبحانه ان يكون له ولد له ما فى السموت و ما فىالارض و كفى باللّه وكيلا(171) لن يستنكف المسيح ان يكون عبدا لله و لا الملائكةالمقربون و من يستنكف عن عبادته و يستكبر فسيحشرهم اليه جميعا(172) فاما الذين ءامنواو عملوا الصالحات فيوفيهم اجورهم و يزيدهم من فضله و اما الذين استنكفوا و استكبروافيعذبهم عذابا اليما و لا يجدون لهم من دون الله وليا و لا نصيرا(173) يايها الناس قدجاءكم برهان من ربكم و انزلنا اليكم نورا مبينا(174) فاما الذين ءامنوا باللّه و اعتصموابه فسيدخلهم فى رحمة منه و فضل و يهديهم اليه صراطا مستقيما(175)
يا اهل الكتاب لا تغلوا فى دينكم و لا تقولوا على اللّه الا الحق ...
آيه (171) : يا اهل الكتاب لا تغلوا فى دينكم و لا تقولوا على الله إ لا الحق إ نما المسيح عيسى...
و در آيه بعد به پيامبر (صلى اللّه عليه و آله و سلّم ) دستور مى دهد كه بهدنبال روشن شدن اشتباه اهل كتاب در زمينه غلو درباره پيامبران الهى با استدلالات روشناز آنها دعوت كند كه از اين راه رسما باز گردند و مى گويد، (بگو اىاهل كتاب در دين خود، غلو و تجاوز از حد نكنيد و غير از حق چيزى مگوئيد)(قل يا اهل الكتاب لا تغلوا فى دينكم غير الحق .
البته اين احتمالى بيش نيست و ظاهر سياق كه دلالت مى كند بر اينكه جمله : (انماالمسيح عيسى ابن مريم ...) تعليل جمله : (لا تغلوا فى دينكم ) است ، ايناحتمال را بعيد مى سازد، براى اينكه لازمهتعليل بودن آن جمله اين است كه خطاب مخصوص به نصارا باشد و اگر هم كلمه مسيحمبارك را آورد و هم كلمه (عيسى ) را و هم نام مادرش مريم را، براى اين بود كه ديگركسى پيدا نشود و كلام خداى را به معنائى ديگر معنا نكند و نيز براى اين بود كه كلامدليلى باشد بر اينكه عيسى يك انسان مخلوق بودهمثل هر انسانى ديگر كه از مادرى متولد مى شود و جمله :
قل يأ هل الكتب لا تغلوا فى دينكم غير الحق و لا تتبعوا أ هواء قوم قد ضلوا منقبل و أ ضلوا كثيرا و ضلوا عن سواء السبيل(77)