بیگلربیگ

معنی کلمه بیگلربیگ در لغت نامه دهخدا

بیگلربیگ. [ ب َ / ب ِ ل َ ب َ / ب ِ ] ( ترکی ، ص مرکب ) بگلربک. بیکلربک. بیک ِ بیکها.امیر امیران. امیرالامراء. ( غیاث ). سپهسالار. ( غیاث ) ( آنندراج ). || بزرگ شهر. رئیس کدخدایان.

معنی کلمه بیگلربیگ در فرهنگ عمید

۱. در اوایل دورۀ صفوی، عنوان حکام ولایات که غالباً از مرکز تعیین می شدند.
۲. در دورۀ قاجاریه، رئیس شهربانی یا حاکم نظامی.

معنی کلمه بیگلربیگ در فرهنگ فارسی

( اسم ) ۱ - بیک بیکها امیر امیران . ۲ - بزرگ شهر رئیس کدخدایان .

جملاتی از کاربرد کلمه بیگلربیگ

در سده ۱۸ میلادی که سرنوشت ارومیه به سرنوشت افشارهای مستقر در دشت ارومیه گره خورده بود، رئیسشان به عنوان بیگلربیگی نائل آمد. روئسای آنان به‌طور مکرر با همسایگانشان می‌جنگیدند و حتی گاهی به شرق دریاچه ارومیه نیز لشکرکشی می‌کردند.
لازم به توضیح است در دیگر کتب تاریخی از جمله منتخب‌التواریخ و دره‌التواریخ، تسخیر قلعهٔ گراش در سال ۱۲۱۲ ه‍. ق؛ و در زمان عبدالله‌خان بیگلربیگی پسر نصیرخان اتفاق افتاده‌است و شروع حکومت نصیرخان نیز در این کتب از سال ۱۱۹۴ ه‍.ق آغاز شده‌است و عملاً طبق روایت اخیر، در سال ۱۱۶۶ نصیرخان حاکم لار نبوده‌است.
مرمت سالانۀ تکیۀ بیگلربیگی طی ماه خرداد ۱۴۰۲ انجام شد که طی آن در و پنجره‌های چوبی، گچ‌بری‌ها و آجر‌های آسیب‌دیده مرمت شد.
همچنین عَلَم تکیۀ بیگلربیگی که در مراسم عزاداری محرم مورد استفاده قرار می‌گیرد و قدمت آن به دوران قاجار می‌رسد نیز در روز ۱۳ اسفند ۱۴۰۲ در فهرست میراث ملی ایران به ثبت رسید.
در سال ۱۳۸۳ موزه‌ای با عنوان خط و کتابت در محل تکیه بیگلربیگی افتتاح شد که در این موزه اسناد و مدارک و مستندات تاریخی و نسخ خطی نگهداری و در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گرفته‌است.
تسالی منبع پایدار تأمین غله برای ونیز و از سده ۱۵م برای امپراتوری عثمانی بود. تسالی از نظر اداری، در داخل ولایت یا بیگلربیگی روم ایلی که مرکز آن در مناستر بود، قرار داشت که با مرکزیت ترحاله به سنجق تبدیل شد.
حبیب‌الله خان قوام‌الملک شیرازی (قوام‌الملک چهارم) یک سیاستمدار شیرازی از خاندان قوام و فرزند ارشد محمدرضا خان قوام‌الملک بود. او پس از مرگ پدرش به مقام بیگلربیگی فارس و کلانتری ایلات خمسه رسید.
پسر دوم حاجی صادق، حاجی میرزا علی‌نقی‌خان است که به عنوان مستوفی وارد دستگاه دیوانی تبریز شد و از این رو به «میرزا» شهرت یافت. او نیز مردی عارف‌منش و آبادگر بود و چندین باغ و قنات و آسیاب در باغمیشه احداث کرده بود که همه به نام او خوانده می‌شد. حاجی علی‌نقی در سال ۱۲۶۹ قمری کلانتر تبریز شد و در سال ۱۲۷۴ قمری، بیگلربیگی و سال بعد (۱۲۷۵ قمری) در کربلا از دنیا رفت.
در احوال افشاریه، نادرشاه به دست محمدتقی خان بیگلربیگی فارس و کلبعلی خان برادرزن خود عمان و مسقط را در سال ۱۱۵۶ به کلی مسخر ساخت ولی بین این دو سردار به زودی به هم خورد و محمد تقی خان، کلبعلی را کشت و بر نادر عاصی شد و نادر به دفع او پرداخت.
عثمانی‌ها شخصِ «فرمان‌دارِ» ایالت را بیگلربیگ(با خوانشِ بِیلَربِی) می‌نامیدند و «فرمان‌داری» و «ایالت‌داری» را بیگلربیلیک(با خوانشِ بِیلَربِیلیک) می‌خواندند.