بالمباشره

يعنى انسان چون ((ممكن الوجود)) است و ممكن نيزدر تمام حالات و شؤ ون نيازمند به ((علت)) است و اين احتياج هرگز از او دور نخواهد شد، چنانكه از پيامبر صلّى اللّه عليه و آلهنقل شده است كه : ((الفقر سواد الوجه فى الدارين (333) ؛ احتياج به علت و مبدأفياض ، در هر دو جهان با انسان وجود خواهد داشت ))، پس انسان اگر با اختيار، كارى راانجام مى دهد، يا با اختيار، كارى را انجام نمى دهد، اين اختيار درفعل و ترك با افاضه خداوند متعال است ؛ زيرا اگر اين انسان حيات و قدرت نداشت ،اختيار فعل و ترك هم نداشت و چون مفيض حيات و قدرت ، ذات اقدس خداوندى است پس اوفاعل بالتسبب و انسان فاعل بالمباشره به حساب مى آيد.