الضراء

آيات (94) و (95) : و ما أ رسلنا فى قرية من نبى إ لا أ خذنا أ هلها بالبأ ساء و الضراء لعلهم يضرعون...

و ما أ رسلنا فى قرية من نبى إ لا أ خذنا أ هلها بالبأ ساء و الضراء لعلهم يضرعون (94)

ثم بدلنا مكان السيئه الحسن ه حتى عفوا و قالوا قد مس ابائنا الضراء و السراءفاخذنهم بغته و هم لا يشعرون (95)

اينكه مردمش را گرفتار ناراحتيها و بلاها ساختيم ، تا كمى به خود آيند و دست از طغيان وسركشى بردارند و به سوى آن كس كه همه نعمتها از وجودش سرچشمه مى گيردبازگردند (و ما ارسلنا فى قرية من نبى الا اخذنا اهلها بالباساء و الضراء لعلهميضرعون ).

و ما ارسلنا فى قريه من نبى الا اخذنا اهلها بالباساء و الضراء لعلهم يضرعون (94)

سپس اضافه مى كند به هنگام برطرف شدن مشكلات ، به جاى اينكه به اين حقيقت توجهكنند كه نعمت و (نقمت ) به دست خدا است و رو به سوى او آورند، براىاغفال خود به اين منطق متشبث شدند، كه اگر براى ما مصائب و گرفتاريهائى پيش آمد،چيز تازهاى نيست پدران ما نيز گرفتار چنين مصائب و مشكلاتى شدند دنيا فراز و نشيبدارد و براى هر كس دوران راحتى و سختى بوده است سختيها امواجى ناپايدار و زودگذرند (و قالوا قد مس آبائنا الضراء و السراء).

در اين آيات نيز گفتگو با گمراهان و مشركان ادامه مى يابد و قرآن از راه ديگر براىبيدار ساختن آنها موضوع را تعقيب مى كند يعنى دست آنها را گرفته و به قرون وزمانهاى گذشته مى برد و چگونگى حالات امتهاى گمراه و ستمگر و مشرك را شرح مى دهدكه چگونه تمام عوامل تربيت و بيدارى در مورد آنها به كار گرفته شد اما جمعى از آنهابه هيچيك از اينها توجه نكردند و سرانجام چنان عاقبت شومى دامانشان را گرفت كهعبرتى براى آيندگان شدند. نخست ميگويد ما پيامبرانى به سوى امم پيشين فرستاديمو چون اعتنا نكردند آنها را به منظور بيدارى و تربيت با مشكلات و حوادث سخت : با فقرو خشكسالى و قحطى با بيمارى و درد و رنج و باساء و ضراء مواجه ساختيم شايدمتوجه شوند و به سوى خدا باز گردند (و لقد ارسلنا الى امم من قبلك فاخذناهمبالباساء و الضراء لعلهم يتضرعون ).

بنابراين احتمال ، معناى جمله چنين مى شود كه : ايشان به وسيله حسنه و نعمت هايى كهبه آنها داده شده بود آثار سوء سيئات و نقمت هاى قبلى را محو كردند و ليكن بجاىاينكه به راه حق هدايت شده و ضراء و سراء را از ناحيه خداى تعالى بدانند گفتند: (قدمس ابائنا الضراء و السراء) يعنى انسان از آنجايى كه در عالم طبيعت قرار گرفته واين عالم همواره در تحول و دگرگونى است لذا خواه ناخواه محكوم بهتحول و ناكامى و كامروائى است ، پس نه كامروائيش امتحان خدا است و نه ناكاميش عذاب ونقمت او است .

و لقد اءرسلنا إ لى اءمم من قبلك فأ خذنهم بالبأ ساء و الضراء لعلهم يتضرعون (42)

در سوره بقره مى خوانيم : ليس البر ان تولوا وجوهكمقبل المشرق و المغرب و لكن البر من آمن بالله و اليوم الاخر و الملائكة و الكتاب والنبيين و آتى المال على حبه ذوى القربى و اليتامى و المساكين و ابنالسبيل و السائلين و فى الرقاب و اقام الصلوة و آتى الزكوة و الموفون بعهدهم اذاعاهدوا و الصابرين فى الباساء و الضراء و حين الباس اولئك الذين صدقوا و اولئكهم المتقون (بقره - 177).