ابن خلکان

دوسلان زادهٔ کانتی آنتریم بود. او از برای ترجمه‌های ارزنده‌اش از ادبیات عرب به زبان فرانسوی نامور بود. از برجسته‌ترین ترجمه‌های او می‌توان به مقدمهٔ ابن خلدون (در ۱۸۶۳) و نیز اثرهایی از ابن خلکان اشاره کرد.

بناهة البلد الخامل لمن ورده من الامائل مشهور به تاریخ اربل عنوان کتابی است از ابن مستوفی اربلی تاریخ‌نگار و محدث عراقی قرن ششم و هفتم قمری. این کتاب به گزارش ابن خلکان در چهار جلد و به عقیدهٔ روزنتال در پنج جلد نوشته شده‌است. موضوع این کتاب، تاریخ ادیبان و پادشاهان است.

براساس حدیث‌های منابع سنی، عایشه در هنگام عقد با محمّد شش یا هفت سال داشت و در هنگام ازدواج به سن نه‌سالگی رسیده بود. جریر طبری که ۲۰۰ سال پس از مرگ محمّد در ایران به‌دنیا آمده‌است، در کتاب تاریخ طبری، عایشه را در هنگام ازدواج ۱۰ساله می‌داند. شش‌صد سال بعد از مرگ محمّد، ابن خلکان عایشه را در زمان عقد نُه‌ساله و در هنگام ازدواج دوازده‌ساله توصیف می‌کند.

اَخ الفضایل واُمُ المَکارِمی و ز تو دل ابوالفرج و ابن خلکان خرسند

علاوه بر منابع مذکور، تاریخ‌های محلی عراق، موصل، جزیره، حلب، و دمشق و نیز تاریخ‌های عمومی و محلی مصر که سال‌ها بعد از سقوط دولت ایوبیان و در عصر ممالیک نوشته شده‌اند و نیز فرهنگنامه‌های تاریخی همچون وفیات‌الاعیان ابن خلکان، وافی بالوفیات صفدی، نیز اطلاعات پراکنده‌ای در این باره دارند.

علاوه بر منابع مذکور، تاریخ‌های محلی عراق، موصل، جزیره، حلب، و دمشق و نیز تاریخ‌های عمومی و محلی مصر و در عصر ایوبیان نوشته شده‌اند و نیز فرهنگنامه‌های تاریخی همچون وفیات‌الاعیان ابن خلکان (۱۲۱۱ – ۱۲۸۲) نیز اطلاعات پراکنده‌ای در این باره دارند.

در تاریخ دقیق تولد صادق تردیدهایی وجود دارد، اما بیشتر منابع سال ۸۳ ه‍.ق را سال ولادت او ذکر کرده‌اند. برخی منابع چون کشف الغمه و اثبات الوصیه، سال ۸۰ ه‍.ق را برای ولادتش گزارش کرده‌اند. روز تولد صادق در منابع متقدم ذکر نشده‌است اما از قرن ششم ه‍.ق ۱۷ ربیع‌الاول سال ۸۳ ه‍.ق برای این مناسبت ثبت شده‌است و بعداً همین تاریخ در میان اقوال متاخرین معروف شد. برخی چون ابن خلکان و شیروانی هشتم رمضان را تاریخ ولادت او گزارش کرده‌اند.

شعرهای بشار بیشتر در قالب قصیده و غزل و با موضوعیت ستایش ایرانیان و نکوهش تازیان بوده‌است.[نیازمند منبع] دیوان کوچکی از اشعار او برجای مانده و نمونه‌های شعر شعوبیه او را می‌توان در کتاب‌های وفیات‌الاعیان ابن خلکان و الاغانی ابوالفرج اصفهانی جست.

روایت‌هایی از این دست، در منابع متاخرتر مانند ربیع الابرار زَمَخشری،[۲] مناقب ابن شهر آشوب،[۳] وفیات الاعیانِ ابن خلکان،[۴] مُجمل التواریخ و القصص، تاریخ روضه الصفا و حبیب السیر آمده‌است.

ابن اصیبعه در طبقات الحکما و ابن خلکان نیز از کتابخانه نوح بن منصور سامانی یاد کرده‌اند.

انگونه که ابن خلکان نوشته‌است آنها را زرزاری باید گفت و عماد زرزاری یکی از علمای بزرگ شافعی بود که همراه ایوبیان به مصر رفت و حاکم اسکندریه شد و از بزرگان دیگرشان امیر سالار زرزاری و دیگر امیر انوشیروان زرزاری بود که همگی از سرداران ایوبی بودند بنا به گفته ابن خلکان آنها از خاندان برامکه بوده‌اند می‌دانیم که برامکه عشایر خود را به عراق اوردند.