اسبانبر

معنی کلمه اسبانبر در لغت نامه دهخدا

اسبانبر. [ اَ بام ْ ب َ ] ( اِخ ) نام شهری است که انوشیروان بنا کرد و طاق کسری بدان شهر ساخت. ( برهان قاطع ) ( سروری ).یاقوت گوید: نام جلیل ترین و بزرگترین مدائن کسری و ایوان کسری که تاکنون بخشی از آن بجا مانده ، بدانجاست. ( معجم البلدان ). بعضی اصل آنرا اسفابور یاد کرده اند. ( سروری ) ( شعوری ). و آن محرف اسفانور یا اسفانبرست و نام آن در پهلوی اسپانبر باشد. و آن محله ای بود در مشرق تیسفون و این محلی است که امروز بقعه سلمان پاک که از آثار اسلامی است در آن دیده میشود. هم در آنجا آثار خرابه های بسیارموجود است که طاق کسری را احاطه کرده اند. این اراضی ظاهراً باغ و بستان و کاخ شاهی بوده است. زاویه دیواری که امروز «بستان کسری » میخوانند در حقیقت بقیه ٔدیواری است که باغ گوزنان خسرو را احاطه میکرده است. اراضی محله اسپانبر از سمت جنوب محدود به بستر عتیق دجله میشده است. در این محل تلی هست که آنرا خزانه کسری مینامند و ظاهراً بنیان بنای عظیمی در زیر آن پنهان است. و آنرا یکی از مدائن سبعه دانسته اند. ( ایران در زمان ساسانیان ترجمه یاسمی ص 270 ببعد ).

جملاتی از کاربرد کلمه اسبانبر

در سال ۲۲۶ میلادی تیسفون در دست شاهنشاهی ساسانی و پایتخت زمستانی آن‌ها بود و در زمان حکومت آن‌ها بسیار بزرگ و شکوفا شد. سپس به کلان‌شهری تبدیل شد که در عربی به نام مدائن شناخته می‌شد. هنگامی‌که تیسفون پایتخت پادشاهان ساسانی شد زبان پهلوی ساسانی، زبان دربار و تا اندازه‌ای زبان مردم شهر شد. قدیمی‌ترین مکان‌های مسکونی تیسفون در ضلع شرقی آن بود که در منابع عربی اسلامی به آن «شهر قدیم» می‌گویند. محل سکونت پادشاهان، معروف به کاخ سفید در این منطقه قرار داشت. ضلع جنوبی تیسفون به اسبانبر یا اسپانبر معروف بود که به دارا بودن تالارهای برجسته، اصطبل و حمام معروف بود. طاق کسری در این بخش شهر قرار داشت.
تیسفون پایتخت امپراتوری ساسانی بود و یکی از زیباترین شهرهای آن دوران گویند تاریخ این شهر به بیش از پنج هزار سال بر می‌گردد، مورخان نوشته‌اند که تیسفون یا (طیسفون) بمعنای: «المدینة البیضاء» یعنی (شهر سفید) می‌باشد. گویند تمام ستون‌ها و کاخ‌های این شهر زیبا را از مرمر سفید ساخته بودند. برای رسیدن به تیسفون از قادسیه عبور از دجله لازم بود. شاه در کاخ سفید تیسفون اقامت داشت که به شط نزدیک بود. کاخ مداین یا ایوان مدائن در اسبانبر واقع شده‌بود و ویرانه‌های باقی‌ماندهٔ آن هنوز در این مکان باقی و برجای مانده‌است.