معنی کلمه اکل مال به باطل در دانشنامه اسلامی
مال، (قوام) زندگی است و اگر درست از آن استفاده شود، منشا خیر و سعادت برای انسان می گردد و اگر ناصحیح و غیر مشروع به کار گرفته شود، موجب هلاکت و نابودی خواهد بود. از این روی، استفاده های ناروا و تصرفات ظالمانه و غاصبانه در اموال و از بین بردن حقوق دیگران، معاملات ضرری و غرری، رشوه، ربا و در یک کلام (اکل مال به باطل) به معنای عام و وسیع آن، سبب هلاکت و نابودی مردم و از هم گسستگی جامعه اسلامی است.جامعه ای که افراد آن، به راحتی حقوق یکدیگر را زیرپا می گذارند و آزمندانه در اموال دیگران تعدّی می کنند و در پی کسب درآمد فزون تر هستند بی هیچ پروایی در حرام و حلال آن تیشه به ریشه زندگی سالم و حیات طیّبه امت می زنند. در حقیقت، هم خود را به نابودی می کشند و هم دیگران را؛ زیرا کشتی را سوراخ می کنند که خود بر آن سوارند.آمدن جمله «ولا تقتلوا انفسکم» در ذیل آیه: «لا تاکلوا اموالکم بینکم بالباطل»،
نساء/سوره۴، آیه۲۹.
از آن جا که این اصل (اکل مال بالباطل) برگرفته از آیات قرآن، در ابواب و بخش های مختلف فقه، بویژه در بخش مکاسب و معاملات، مورد استناد و استدلال واقع می شود، باید آیاتِ مورد نظر را به اختصار، بررسی کنیم، تا جایگاه و مفهوم این اصل، به خوبی روشن شود: ۱. «ولا تاٌکلوا اٌموالکم بینکم بالباطل وتدلوا بها الی الحکام لتاکلوا فریقاً من اموال الناس بالاثم وانتم تعلمون؛
بقره/سوره۲، آیه۱۸۸.
گرچه موارد این آیات و شأن نزول آنها یکسان نیستند و تفاوت دارند و همان گونه که مفسران گفته اند: آیه اوّل بیشتر ناظر به حرمت رشوه خواری و کارهایی است که موجب می گردد قاضی به نفع یکی از دو طرف دعوا به ناحق حکم کند و آیه دوم اشاره دارد به ربا و رباخواری و معاملات حرام و فاسد. در آیه سوّم، زورگویی و غصب و تزویر راهبان و احبار، مطرح است. با این حال، در دو نکته اشتراک دارند:۱. بر همه آن موارد (باطل) اطلاق شده است. علاوه بر این، در آیات دیگری، (اکل مال به باطل) بر رباخواری،
نساء/سوره۴، آیه۱۶۱.
...