[ویکی الکتاب] ریشه کلمه: حرم (۸۳ بار) «محروم» از مادّه «حَرام» است و تفاوت میان «سائل» و «محروم» این است: «سائل» کسی است که حاجت خود را می گوید و تقاضا می کند، و «محروم» کسی است که شرم و حیا مانع تقاضای او است. در حدیثی از امام صادق(علیه السلام) آمده است: «محروم کسی است که زحمت در کسب و کار می کشد، ولی زندگی او پیچیده شده است». این حدیث نیز مناسب تفسیری است که ذکر شده; زیرا چنین اشخاصی کمتر روی سؤال دارند.
جملاتی از کاربرد کلمه المحروم
ان الانسان خلق هلوعا(19) اذا مسه الشر جزوعا(20) و اذا مسه الخيرمنوعا(21) الاالمصلين (22) الذين هم على صلاتهم دائمون (23) و الذين فى امولهم حق معلوم (24)للسائل و المحروم (25) و الذين يصدقون بيوم الدين (26) و الذين هم من عذاب ربهممشفقون (27) ان عذاب ربهم غير مامون (28) و الذين هم لفروجهم حافظون (29) الا علىازوجهم او ما ملكت ايمنهم فانهم غير ملومين (30) فمن ابتغى وراء ذلك فاولئك هم العادون(31) و الذين هم لامناتهم و عهدهم راعون (32) والذين هم بشهاداتهم قائمون (33) والذينهم على صلاتهم يحافظون (34) اولئك فى جنات مكرمون (35)
و در كافى به سند خود از صفوان جمال ، از امام صادق (عليه السلام ) روايت كرده كه درذيل جمله للسائل و المحروم فرمود: محروم كاسبى است كه خريد و فروش ندارد، او مىخواهد از دسترنج خود استفاده كند، اما كسى به او مراجعه نمى كند.
(تدعوا من ادبر و تولى و جمع فاوعى ) - يعنى آتش دوزخ كسانى را مى طلبد كهبه دعوت الهى كه آنان را به ايمان به خدا و عبادت او دعوت مى كرد پشت كردند، و بهجاى آن اموال را جمع نموده ، در گنجينه ها نگهدارى مى نمودند، و در راه خدا بهسائل و محروم نمى دادند، و اين معنا آن معنايى است كه با سياق استثناى بعدى كه مىفرمايد (الا المصلين ... و الذين فى اموالهم حق معلومللسائل و المحروم ) تناسب دارد.
بعضى از مفسرين گفته اند: اگر تعبير به طعام كرد، نه به اطعام ، براى اين بود كهاشاره كرده باشد به اينكه مسكين گويا مالك زكات و صدقه است و احتياج ندارد بهاينكه كسى به او اطعام كند، وقتى طعام را كه حق خود او است به او بدهند او خودش مىخورد، همچنان كه در جاى ديگر فرموده : (و فى اموالهم حقللسائل و المحروم ).