المثلى

و به زودى در تفسير جمله (و يذهبا بطريقتكم المثلى ) خواهد آمد.

مساءله 30 - اگر حيوانى را اجاره كند براى اينكه در وقتى معين به وسيله آن بارخود را به شهرى حمل كند لكن او در همان زمان عمدا يا اشتباها بجاى اينكه بارحمل كند سوار بر حيوان شود اجرت معين شده بر ذمه اش مستقر مى شود چون باتحويل گرفتن حيوان بر ذمه اش مستقر مى شود هرچند كه منفعت معين شده را از آن حيواناستيفاء نكند، حال مطلب در اين است كه آيا غير از اجرتى كه براىحمل بار تعيين شده است اجرت المثلى ديگر نيز به عهده او مى آيد بخاطر سوار شدن و درنتيجه دو اجرت به عهده او مى آيد و يا آنكه بجز تفاوت بين اجرتحمل و اجرت سوارى - اگر تفاوت داشته باشد - چيزى به عهده اش نمى آيد مثلا اگرحيوان را اجاره كرده باشد براى حمل به مبلغ پنج تومان تنها همان اجرت معين شده بهعهده اش ‍ مى آيد، از اين دو احتمال دومش خالى از رجحان نيست لكن نزديكتر به احتياطمصالحه است .

مساءله 16- اگر در مواردى كه هبه لازم نشده واهب به هبه خود برگردد و موهوبنظير حيوان و درخت ميوه نماى منفصل داشته باشد نمائى كه بين قبض بعد از عقد و زمانىكه او رجوع كرد حادث شده مثلا درخت ميوه داده و حيوان بچه و كنيز فرزند آورده وپستاندار شير داده همه متعلق به متهب است و به واهب بر نمى گردد، به خلاف نماءمتصل مانند چاقى درخت و حيوان كه از آن واهب است ، واحتمال دارد همين نماء متصل مانع از برگشتن واهب باشدبراى اينكه مى توان گفت اين عينآن حيوانى نيست كه واهب باشد براى اينكه مى توان گفت اين عين آن حيوانى نيست كه واهببه متهب بخشيده بلكه اين احتمال خالى از قوت نيست ، بلكه ظاهر اين است كه نماءمنفصل يعنى ميوه آوردن درخت و بچه آوردن حيوان نيز از همينقبيل باشد و با وجود آن واهب نتواند به هبه خود برگردد، بله شيردر پستان حيوان واجاره خانه و حمام مخصوصا اجرت المثلى كه غاصب آن خانه و حمام بايد بپردازد از اينقبيل نيست و مانع برگشتن واهب نمى شود ولى چنانچه برگشت اجرتالمثل آن متعلق به متهب است .

از آيه (فتنازعوا امره م بينهم و اسروا النجوى قالوا ان هذان لساحران يريدان انيخرجاكم من ارضكم بسحرهما و يذهبا بطريقتكم المثلى ) بر مى آيد كه وزراى فرعونغير از آن جلسه مشاوره يك جلسه ديگرى بعد از جمع شدن ساحران در نزد فرعونتشكيل داده و محرمانه با يكديگر مشورت كرده اند.

قابل توجه اينكه نمى گويد كمن فى الظلمات (همانند كسى كه در ظلمتها است ) بلكه مىگويد كمن مثله فى الظلمات (همانند كسى كهمثل او در ظلمات است ) بعضى گفته اند هدف از اين تعبير اين بوده كه اثبات شود چنانافراد به قدرى در تاريكى و بدبختى فرو رفته اند كه وضع آنها ضرب المثلى شدهاست كه همه افراد فهميده از آن آگاهند.