ارچه

گفتی که شب آیم ارچه بیگاه شود شاید که زبان خلق کوتاه شود

۳. مواد سوخت؛ حدود دو میلیون هکتار زمین را در افغانستان جنگل‌ها تشکیل می‌دهد که بیش از پنجاه درصد آن اکنون از میان رفته‌است. از چوب برای گرم کردن به دو شکل چوب و زغال چوب استفاده می‌شود. چوب‌های مورد استفاده عبارتند از بلوط، ارچه و غیره‌اند. اکثر مردم افغانستان از زغال چوب به‌منظور پخت‌وپز و در زمستان برای گرم نگهداشتن کرسی استفاده می‌نمایند. ۸۰ درصد مردم افغانستان در زمستان از کرسی استفاده می‌کنند.

سرخرود این رشته‌کوه را از سیاه کوه شرقی جدا می سازد. بلندترین قله آن سیکارام است که ۴۷۵۵ متر از سطح دریا ارتفاع دارد. دامنه های آن پر از جنگلات جلغوزه ارچه کاج و نشتر می باشد که از لحاظ اقتصادی حایز اهمیت است.

زان‌ سپس‌‌ گفت‌ که می ارچه به شرعست حرام لیک در عید پی ‌گفتن شعرست حلال

ولیکن ارچه چنین بود داعی شوقم همی گریست به خون جگر چو ابر مطیر

این خار و گل ارچه شد مخالف دیدار بر چشم خلاف بین بخند ای گلزار

مردم ولسوالی نجراب به شش زبان صحبت می کنند که زبان فارسی دری در مرحله اول، زبان پراچی ( مردمان دره پچغان و دره غوث) در مرحله دوم، پشتو در مرحله سوم، پشتو در مرحله چهارم، کوهبندی (مردمان گیاوه)در مرحله پنجم و شاری در مرحله ششم از اینکه در شمال دره غوث کوه‌های سربفلک کشیده هندوکش قرار دارد که تقریباً در هرسال پر از برف می‌باشد به همین علت این دره دارای آب فراوان و دریایی پرآب نسبت به سایر دره‌های نجراب بوده و قسمت زیاد دریای نجراب متشکل از آب است که از دره غوث می‌آید. کوه‌های طرف شمال دره غوث پر از درخت‌های جنگلی بوده که درخت‌های ان عبارت از جلغوزه، بلوط، ارچه و خنجگ می‌باشد.

خواب خرگوش من نهفته بوَد خصم را بیند ارچه خفته بود

یا اگر چه در ادبیات کهن به صورت ارچه نوشته شده

در سال‌های اخیر در پی بحران‌های سیاسی و خشکسالی‌های پی در پی بسیاری از باشنده گان این مناطق اقدام به قطع درختان ارچه نمودند.

تو صد پدر مجاور بیت الحزن کنی یعقوبی ارچه کور شد از فرقت پسر

مسوولین زراعت (کشاورزی) بادغیس در گفتگوی با خبرگزاری وقت اعلان کردند که سالانه هزاران درخت ارچه توسط افراد غیر مسوول قطع شده و به ولایات همجوار به فروش می‌رسد.

درکشت‌زار دانش خرم مراست یک سر مزد ارچه قسمت آمد دزدان خوشه‌چین را

صفرا مکن ارچه دلبرت اینجا نیست کاینجا که تُوی جایگه صفرا نیست

بیشتر این دره‌ها در قسمت‌های شمال شرقی، مرکزی، جنوبی و جنوب شرقی افغانستان قرار دارند. قسمت‌های جنوبی و جنوب شرقی به دلیل بارش باران‌های موسمی هند داری بارندگی در تابستان بوده که این ساحات داری جنگل‌های غلو و درختان بلند سوزنی برگ از قبیل سرو، ارچه، نشتر، بلوط، صنوبر، کاج، خنجک، بادام تلخ و جلغوزه می‌باشند. دره‌های افغانستان دارای طبیعت خاص می‌باشند.

تلخ بود ارچه مرا کام زصبر اندر هجر سخن از شکری و مصری و اهوازی بود

بیضهٔ مار ارچه ماند در شبه بیضه گنجشک را دورست ره

در سال ۱۹۷۰ مساحت جنگلات افغانستان ۱۳۱۳۰۰۰ هکتار بود. سه حصه خاک را جنگلات نشتر سرب ارچه جلغوزه و پسته در ولایت کنر نورستان پکتیا و بادغیس تشکیل داده‌است. ۴۵۰۰۰ هکتار زمین را در بادغیس جنگلات پسته طبعی پوشانیده‌است. جنگلات پسته در ولایت سمنگان بلخ نیز وجود دارد. با استفاده از مکانیزه شدن محصولات آن چندین برابر خواهد شد. بزرکترین مارکیت پسته مغز سبز هند است.

او گفته‌است: «اگر دولت در حفظ و نگهداری درختان ارچه احساس مسوولیت ننماید امکان آن می‌رود که در سالهای آینده تمام این درختان ازبین برده شود.»

بزرگترین رشته‌کوه است که از شمال کوتل انجمن شروع شده به سمت شمال الی ولسوالی جرم بدخشان امتداد دارد و ولایت‌های بدخشان و تخار را اشغال می‌نماید. بلندترین قله آن اخوی است که ۵۶۸۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد. رودهای تالقان و کوکچه همراه با معاونین اش از این کوه سرچشمه می‌گیرد. ارتفاعات ۲۵۰۰ الی ۳۰۰۰ متری آن تحت پوشش جنگلات ارچه آلو بادام خنجک و پسته است.