بارتلد

معنی کلمه بارتلد در لغت نامه دهخدا

بارتلد. [ ت ُ ] ( اِخ ) بارتولد. خاورشناس بنام روسی است که کتاب علمی و نفیسی در جغرافیا و تاریخ ترکستان روس در 1900 م. نوشته و در 1928 م. به انگلیسی درآمده است. وی با مراجعه به تاریخ دوره مغول و تحقیق در گزارش آسیای مرکزی و ترکستان در دوره استیلای مغول تألیفی ارزنده از زمان چنگیز و فتوحات ویاسای او و دوره تیموریان ساخته که دایرة المعارف اسلام از آن نقل کرده است.همچنین کتابی در جنگهای آتسز و سنجر نگاشته که موادآن را از نسخه خطی بنگاه زبانهای شرقی پطرگراد ترتیب داده و درباره آتسز تحقیقاتی نموده است. رجوع به دایرة المعارف اسلام شود. و نیز مقالات باارزشی درباره تاریخ ایران در مجله آشورشناسی نگاشته است. ( از فرهنگ خاورشناسان ص 57 ).

جملاتی از کاربرد کلمه بارتلد

مجموعه آثار بارتلد که در سال‌های ۱۹۶۳ تا ۱۹۷۷ میلادی در مسکو انتشار یافت، بیش از هفت هزار صفحه‌است.
به گفته واسیلی بارتلد تپوری‌ها در قسمت جنوب شرقی ولایت سکونت داشتند و در قید اطاعت هخامنشیان درآمده بودند و آماردها مغلوب اسکندر مقدونی و بعد مغلوب اشکانیان شدند و اشکانیان در قرن دوم ق. م آنها را در حوالی ری سکونت دادند و اراضی سابق آماردها به تصرف تپوری‌ها درآمد و بطلمیوس در شرح دیلم یعنی قسمت شرقی گیلان در ساحل بحر خزر فقط از تپوری‌ها نام می‌برد. به گفته مجتبی مینوی قوم آمارد و قوم تپوری در سرزمین مازندران می‌زیستند و تپوری‌ها در ناحیه کوهستانی مازندران و آماردها در ناحیه جلگه‌ای مازندران سکونت داشتند. در سال ۱۷۶ ق. م فرهاد اول اشکانی قوم آمارد را به ناحیه خوار کوچاند و تپوری‌ها تمام ناحیه مازندران را فرو گرفتند و تمام ولایت به اسم ایشان تپورستان نامیده شد.
به گفته واسیلی بارتلد تپوری‌ها در قسمت جنوب شرقی ولایت سکونت داشتند و در قید اطاعت هخامنشیان درآمده بودند و آماردها مغلوب اسکندر مقدونی و بعد مغلوب اشکانیان شدند و اشکانیان در قرن دوم ق. م آنها را در حوالی ری سکونت دادند و اراضی سابق آماردها به تصرف تپوری‌ها درآمد و بطلمیوس در شرح دیلم یعنی قسمت شرقی گیلان در ساحل بحر خزر فقط از تپوری‌ها نام می‌برد.
کاوش‌های باستان‌شناسی نشان می‌دهد که در این محل جمعیتی در قرن چهارم تا سوم زندگی می‌کرده‌اند. ویرانه‌های شهر خوارزمی مِزدهقان در نزدیکی خواجه‌ایلی گواه این امر است. واسیلی بارتلد در مورد طبیعت، بازارها، مدارس، کانال‌های آبیاری و جمعیت خواجه‌ایلی مطالبی نگاشته‌است.
پایان‌نامهٔ دکترای وی «ترکستان در طول تاریخ تا هجوم مغول» نام داشت و در سال ۱۹۲۸ میلادی در انتشارات اوقاف گیب به زبان انگلیسی انتشار یافت. بارتلد بعضی از مقالات خود را به زبان مادری‌اش یعنی آلمانی تألیف کرده‌است.
بارتلد از همان اوائل که در دانشگاه سنت پترزبورگ به کار مشغول شد و از سال ۱۸۹۶ میلادی به بعد به تدریس و پژوهش‌های تاریخی و جغرافیای روزگار باستانی آسیای میانه پرداخت. بارتلد در نگارش مقالات و ویراستاری دانشنامه اسلام در ویراست اول آن نقش عمده‌ای بر عهده داشت.
بنابر نظر واسیلی بارتلد، نام آذربایجان از آن جهت بر مناطق قفقاز گذاشته شد که گمان می‌رفت با برقراری یک جمهوری جدید به نام آذربایجان، آذربایجان ایران و این جمهوری نوبنیاد باهم یکی شده و آذربایجان ایران از این کشور جدا شود. وی می‌گوید: