ایوان مداین

معنی کلمه ایوان مداین در لغت نامه دهخدا

ایوان مداین. [ اَی ْ ن ِ م َ ی ِ ] ( اِخ ) ایوان کسری :
در ایوانی که تو خواهی ترا باغ ارم سازد
چو ایوان مداین مرترا ایوان و خم سازد.فرخی.هان ای دل عبرت بین از دیده نظر کن هان
ایوان مداین را آئینه عبرت دان.خاقانی.رجوع به ایوان و ایوان کسری شود.

معنی کلمه ایوان مداین در فرهنگ فارسی

مشهور ترین بنایی که پادشاهان ساسانی ساخته اند . قصری است که ایرانیان آنرا طاق کسری یا ایوان کسری گویند . هنوز ویرانه آن در محله [ اسپانبر ] در مداین موجب حیرت سیاحان است . ساختمان این بنا را به خسرو اول نسبت می دهند . مجموع خرابه های این کاخ و متعلقات آن مساحتی به عرض و طول ۳٠٠ ۴٠٠ متر را پوشانیده است . در این مساحت آثار چند بنا دیده می شود . علاوه بر طاق کسری عمارتی است در فاصله ۱٠٠ متر در مشرق طاق و تلی که معروف به [ حریم کسری ] است . طاق کسری تنها قسمتی است از محل عمارت که اثر قابل توجهی از آن باقی است . تا سال ۱۸۸۸ م . نما و تالار بزرگ مرکزی بر پا بود اما در آن سال جناح شمالی خراب شد . و اکنون جناح جنوبی نیز در شرف انهدام است . در وسط این جلوخان دهانه طاق بزرگ بیضی شکل نمایان است که عمق آن تا آخر بنا پیش رفته است . طاق کسری مقر معمولی شاهنشاه بود . حیرت و اعجاب بینندگان بیشتر به علت عظمت و شکوه و ضخامت اضلاع آن است . مسلمانان پس از فتح تیسفون ایوان مداین ( طاق کسری ) را برای مسجد اختیار کردند و گویند امیر المومنین ع در همین ایوان نماز بجا آورد .
ایوان کسری

معنی کلمه ایوان مداین در دانشنامه آزاد فارسی

اِیوان مداین
(یا: طاقِ کسری) مشهورترین بنای دورۀ ساسانیان، واقع در شهر باستانی مداین، در نزدیکی بغداد. گمان غالب آن است که این بنا به فرمان شاپور اول ساسانی ساخته شد (نیمۀ دوم قرن ۳م). و در دورۀ انوشیروان ساسانی، کاملاً بازسازی شد. ایوان اصلی، با۲۵.۵ متر پهنا و ۳۴ متر ارتفاع، با دهانه ای به طول ۹۴ متر، بارگاهِ عام شاهنشاهان ساسانی بوده است و بر بلندترین نقطۀ صفّه ای بنا شده است که مجموعۀ کاخ های سلطنتی آن را دربر می گرفته است. درِ کوچکی که در وسط دیوار روبه روی ایوان تعبیه شده بود، به تالاری با سقفی گنبدی یا استوانه ای شکل باز می شده است. دهلیزی دراز، در سمت چپ تالار، به تالاری منتهی می شده است که احتمالاً قرینۀ آن در سمت راست نیز ساخته شده بود. در محوطۀ تالار اصلی، به روایت برخی مورخان، کرسی هایی از طلا، در جاهای مشخص نهاده بودند که کسان، برحسبِ مقام و موقع خود، در بارِ عام های شاهنشاه بر آن می نشستند. در این تالار بود که اعراب قالی زربفت و جواهرنشان معروف بهارستان را به غارت بردند و تکه تکه و بین خود تقسیم کردند. نیز ← تیسفون،_شهر

جملاتی از کاربرد کلمه ایوان مداین

از این زمان به بعد بهزاد به تدریج کارهای تجاری را کنار گذاشت و به خلق شاهکارهای هنری مورد پسند خود پرداخت. تابلوهای فردوسی، فتح بابل، ایوان مداین، شب قدر حافظ و نفت یادگارهای این دوره از عمر او هستند.
در ایوانی که تو خواهی ترا باغ ارم سازد چو ایوان مداین مر ترا ایوان و خم سازد
شیوه خراسانی نامی‌ست که پیرنیا برای توصیف معماری قرون اولیۀ اسلامی انتخاب کرده‌است. به باور پیرنیا این شیوه در قرن اول هجری آغاز شده و تا قرن چهارم ادامه داشته‌است. او می‌گوید هنر ساسانیان و خصوصاً بناهای طاق‌قوسی چون ایوان مداین و طاق کسری بر سبک خراسانی بیشترین تأثیر را گذاشته‌بوده‌اند. مساجد در این عصر بسیار ساده هستند. ویژگی چشمگیر شیوۀ خراسانی، طراحی مساجد به صورت شبستانی یا چهل‌ستونی و قوس‌ها به صورت بیضی یا تخم‌مرغی است. پرنیا از مسجد جامع فهرج و مسجد تاریخانه دامغان (خدای‌خانه دامغان) و عمارت الیاس خراسانی در نیشابور به عنوان نمونه‌هایی از سبک خراسانی اشاره می‌کند.
این سرزمین از سال ۵۳۹ قبل از میلاد، در طی جنگی بین کوروش بزرگ و شاه بابل به تصرف ایران درآمد و به مدت بیش از ۱۱ قرن (۶۴۲ میلادی) بخشی از قلمرو حاکمان ایرانی قرار داشت. در حدود ۵۳۹ سال پیش از میلاد، دولت‌شهرهای مختلف عراق توسط کورش بزرگ از بین رفت و عراق کنونی جزئی از ایران شد. پس از هخامنشیان حکومتهای سلوکیان، اشکانیان، و ساسانیان بر عراق حکومت کردند. در دوره ساسانی عراق اهمیت بسیاری یافت و پایتخت شاهنشاهی ایران یعنی کلانشهر تیسفون در میانرودان قرار داشت. عراق کنونی در تقسیمات کشوری ساسانیان، دل ایرانشهر یا سورستان نامیده می‌شد. ایوان مداین از آثار این دوره‌است. در پایان این دوران بود که با سقوط سلسله ساسانی در طی حمله مسلمانان به ایران، این منطقه نیز جزءی از قلمرو مسلمانان درآمد.
دولتشاه در آخرین درگیری خود با عثمانی پس از جنگ با محمد پاشا، حاکم شهر زور، هنگامی که از سلیمانیه به طرف بغداد می‌رفت، بیمار شد و در ۲۶ صفر ۱۲۳۷ در ایوان مداین (طاق کسری) درگذشت. پیش از مرگ، حسن خان فیلی و اسدخان بختیاری را، که به اطاعت او درآمده و عفو شده بودند، به شهرهای خود فرستاد تا پس از مرگش برای آن دو اتفاقی روی ندهد. جسد دولتشاه را بیرون کرمانشاه، در باغی که خود احداث کرده بود، دفن‌کردند.