ایل بختیاری
معنی کلمه ایل بختیاری در فرهنگ فارسی
معنی کلمه ایل بختیاری در دانشنامه اسلامی
درباره نام و خاستگاه بختیاری ها چند نظر وجود دارد، ولی همه پژوهشگران و مورخان بختیاری ها را لُر (ه م ) دانسته اند. براساس روایات افسانه ای ، لرها (کُردان ) را بازماندگان جوانانی تشکیل می دهند که به یاری جلاد ضحاک از چنگ او گریخته ، به کوهستان های زردکوه و کوه رنگ پناه بردند و خود را لر یعنی بیابانی خواندند و چون بخت با آن ها یاری کرده ، خود را «بخت یار» نامیدند. برخی براساس مشخصات جسمی و روحی و عادات ، آنها را ایرانی تبار می دانند. هوسه معتقد است که بختیاری ها از طایفه «اوکسین » هستند که اسکندر در ۳۳۰ق م در خوزستان (ایذه ) با آن ها جنگیده است . برخی تاریخ آنها را عقب تر برده ، و گفته اند که چون کیخسرو می خواست بر «آستیاژ» پیشدادی شاه ماد، یعنی عراق عجم و آذربایجان بشورد، این طایفه را از فارس به ماد آورد و گویا بعد از فتح ماد آن ها را در منطقه بالای اصفهان و خوزستان یورت و مسکن داد.طایفه «مارد»، از طایفه رشید و جنگجوی «سیت » یا «ساک » یا «تورانی » را نیز از اجداد بختیاری ها دانسته اند. این طایفه در ساحل دریای خزر سکنی داشته ، و چادرنشین بوده اند، و در بعضی از مناطق دیگر ایران ، از جمله در «آرمن » هم مسکن گزیده بوده اند. بعضی از مورخان از روی شباهت لفظی بختیاری با «باختری »، این طایفه را از اعقاب یونانیان می شمارند که در باختر (باکتریان ) سلطنت داشته اند و شباهت تام رقص بختیاری با رقص ملی یونانیان را دلیلی بر این انتساب دانسته اند. بعضی معتقدند که باختر تاریخی همان جایی است که اقوام بختیاری از دیرباز در آن ساکنند و نام خود را از محل سکونت جغرافیایی خود، باختر به معنای غرب ، گرفته اند. بعضی نیز نسبت این ایل را به ملوک آل بویه می رسانند و سر سلسله آن ها را عزالدوله بختیار (مق ۳۶۷ق ) می دانند، زیرا که قبل از او نامی در کتاب های تاریخی از بختیاری به چشم نمی خورد. ممکن است در زمان ملوک آل بویه جماعتی از این ایل به منطقه ای که بختیاری نامیده می شود، آمده ، و سکنی گزیده ، و به نام بختیاری معروف شده باشند
اعتقاد بختیاریان
بختیاری ها خود معتقدند که نام بختیاری مشتق از کلمه بختیاروند است . بختیار یکی از بزرگان لر بزرگ بوده که اولادش گروه متشکلی به نام بختیاروند پدید آوردند. این طایفه ظاهراً همین بهداروند (ه م ) کنونی ، و یکی از طوایف بزرگ بختیاری فعلی است . تا اوایل سده ۹ق /۱۵م نیز نامی از لر بختیاری در متون تاریخی و جغرافیایی دیده نمی شود. به اعتقاد فیلد ( چون نویسندگان کهن و حتی یاقوت (د ۶۲۶ق /۱۲۲۸م ) نامی از بختیاری نبرده اند، آنها به احتمال قوی بعدها و شاید در زمان تیمور (د ۸۰۸ق /۱۴۰۵م ) در ایران پیدا شده اند. معین الدین نطنزی در ۸۱۶ق /۱۴۱۳م از ظهور طوایف بختیاری چون آسترکی ، کوتوند، راکی ، جانکی و زلکی در زمان هزارسف (د ۵۴۸ق /۱۱۵۳م ) سخن می گوید. و از این زمان به بعد نام بختیاری در متون می آید. بدلیسی و اسکندربیک هر دو در سده ۱۱ق /۱۷م از لرهای بختیاری سخن گفته اند.
قلمرو و سرزمین
قلمرو ایل بختیاری با وسعت تقریبی ۵۰۰، ۷کم۲ در ناحیه ای بین استان های اصفهان و خوزستان واقع شده ، و از شمال به لرستان ، از مشرق به اصفهان و چهارمحال ، از جنوب به قلمرو ایلات لُر زبان کهگیلویه و بویر احمد و ایل ترک زبان قشقایی ، و از غرب به دشت خوزستان محدود است . کوه های مرکزی جبال زاگرس که از شمال غربی به جنوب شرقی امتداد دارد، از میان «خاک بختیاری » می گذرد و آن را به دو بخش کوهستانی (در شرق ) و جلگه ای (در غرب ) تقسیم می کند. بخش کوهستانی آن «ییلاق »، و بخش جلگه ای آن «گرمسیر» است و در نواحی مرکزی زاگرس چراگاههای این ایل قرار دارد.
سازمان اجتماعی
...
جملاتی از کاربرد کلمه ایل بختیاری
طایفه سرلک در گذشته، تیره‌ای از طایفه آسترکی، از باب دورکی و از شاخه هفت‌لنگ به‌شمار می‌آمد، که بنا بر دلایل نامعلوم، از حدود ۴۰۰ سال پیش، از طایفه آسترکی جدا شد. امروزه این طایفه، بر پایه نمودار اجتماعی ایل بختیاری، به‌عنوان طایفه‌ای از شاخه چهارلنگ و از باب ممی‌وند محسوب می‌شود. گرچه گروهی نیز این طایفه را زیرشاخه‌ای از هیچ‌یک از باب‌ها نمی‌دانند و تنها سرلک را طایفه‌ای از چهارلنگ بختیاری به‌شمار می‌آورند.
باورساد یا باورصاد، طایفه‌ای از شاخه چهارلنگ ایل بختیاری، از باب کیان ارثی و یکی از طوایف زیرمجموعه طایفه سهونی می‌باشد.
لغت‌نامه دهخدا به نقل از کتاب فرهنگ جغرافیای ایران جلد ۶ در مورد ترکالکی نوشته است، ترکالکی دهی است از دهستان عقیلی در توابع شهرستان گتوند که در شش هزار گزی شمال باختری روستای سماله و ۲۵۰۰۰ گزی شمال باختری راه شوسه شوشتر به مسجد سلیمان قرار دارد، کوهستانی و گرمسیر است و ۱۲۰۰ تن سکنه دارد و آب آن از رود کارون و چاه، محصول آن غله و پنبه است، شغل مردم آن زراعت و صنایع دستی آن قالی بافی است. راه مال رو و دبستان دارد و ساکنان آن از ایل بختیاری میباشند.
کوشک‌ها، حفره‌ها یا اتاق‌هایی کنده شده در صخره‌ها یا اتاق‌هایی ساخته شده بر روی سطح زمین هستند، که به‌عنوانِ گونه‌ای مقبرهٔ خانوادگی در ایل بختیاری موردِ استفاده قرار می‌گرفتند.[نیازمند منبع] در این روش، وقتی یک نفر از اعضای پر نفوذِ خانواده فوت می‌کرد، درِ کوشک را باز کرده و بقایای فردِ درگذشتهٔ پیشین را با احترام به کناری نهاده و جسد تازه را در آن قرار می‌داده و در آن را دوباره می‌بستند.[نیازمند منبع] امروزه این روش منسوخ شده و دیگر از آن برای خاکسپاری درگذشتگان استفاده نمی‌شود. از این نمونه کوشک در دو سوی زردکوه -یعنی بازفت و بیرگان- وجود دارد.
رودی بختیار، با نام اصلی رودابه بختیار در ۲۱ ژوئن ۱۹۶۶ از پدر و مادری ایرانی و از تبار ایل بختیاری در فرزنو، کالیفرنیا زاده شد.
فرهنگ این روستا نشات گرفته از ایل بختیاری شیراز است که در برخی موراد از جمله آداب و رسوم با روستاهای اطراف متمایز شده و تکلم اهالی به زبان بختیاری ویژگی منحصر به فردی برای این روستا در استان زنجان ایجاد کرده‌است
کتابی با نام بختیاریکا دانشنامه و واژه‌نامه ایل بختیاری به‌منظور ایفای نقش یک منبع مهم اطلاعاتی طی مدت زمان ده سال به رشته تحریر درآمده و شامل کلیه مباحث مربوط به گفتار و زبان بختیاری است که توسط مؤلف جوان بختیاری، امیر رستمی بابادی تهیه و در اختیار علاقه مندان این حوزه قرار گرفته‌است.
== اطلاعات == روستای سرمور روستایی در شهرستان اردل است که زمانی معروف به سرزمین انگور و گردو بود که فامیل تمام مردمانش ظفری و احمدی است و از طایفه صفروند هستند و ایل بختیاری میباشند که مردمانی عدالت خواه و خوش اخلاق و مهمان دوست و مهربان و دلاور هستند ه زمانی در مغابل مغل ها در کوه یا کفت مغل کشته با روستا های متحد خود از جمله( سرچاه. دوازده امام. دیناران .کوند ارجل. و همین طور عشایر ها در مقابل مغل ها جنگیدند و پیروز شدند
ایل بختیاری یکی از کهن‌ترین ایلات فلات ایران می‌باشد، که در جنوب‌غربی ایران زندگی می‌کنند. از نظر تقسیمات استانی، طایفه‌های ایل بختیاری اغلب در چهارمحال و بختیاری، خوزستان، جنوب لرستان و غرب استان اصفهان پراکنده میباشند.
زنان بختیاری ایفاگر نقش‌های مهمی در اجتماع، سیاست و اقتصاد ایران بوده و هستند. یکی از برجسته‌ترین نقش‌های تاریخ معاصر در ایل بختیاری و به خصوص دوره قاجار را بی‌بی مریم بختیاری مشهور به سردار مریم بختیاری، از زنان فعال در انقلاب مشروطه ایفا کرده‌است. همچنین بی‌بی کوکب بختیار از دیگر زنان فعال اجتماعی در دوره قاجار بوده‌است که او را با عنوان نخستین زن سفرنامه‌نویس ایرانی می‌شناسند. بسیاری از سیاحان اروپائی و انگلیسی معتقد بوده‌اند، در عصری که زن ایرانی از هرگونه فعالیت اجتماعی محروم بوده‌است، زنان بختیاری بدون نقاب، در اجتماع ظاهر شده و از آزادی بیشتری برخوردار بوده‌اند.