اویش

که اویش ربودست از رنگ و ریو رهانم پری‌‌دخت از چنگ دیو

این دودمان را آفونسوی یکم، دوک براگانسا پایه‌ریزی کرد. او پسر نامشروع ژواو یکم پادشاه پرتغال از دودمان اویش بود. نخستین پادشاه این دودمان ژواو چهارم بود که در ۱۶۴۰ میلادی با کنارزدن دودمان هابسبورگ پرتغال به تاج و تخت رسید و اینگونه دودمان براگانسا بر امپراتوری پرتغال فرمان راندند. با استقلال برزیل و تأسیس امپراتوری برزیل در ۱۸۲۲ شاخه‌ای از این خاندان در این کشور حکومت کردند.

با مرگ فرناندوی یکم، چون او فرزند ذکوری نداشت، کشور دچار دوره‌ای از هرج و مرج شد. خطر اینکه پرتغال ضمیمهٔ پادشاهی کاستیل شود، وجود داشت. سرانجام در ۱۳۸۵ میلادی، ژواو یکم فرزند نامشروع پدروی یکم، پس از پیروزی خود را پادشاه خواند و دودمان تازه‌ای را تأسیس که که دودمان اویش نامیده‌شد.

چنان مستم از اویش بی می خم که از مستی شدی در جزو و کل گم

جهان داورش باد فریادرس جز اویش نبینم همی یار کس

نمی شد فکر اویش یک دم از دل نبود از کار او یک لحظه غافل

بشین و گهر ذات و وصف است زاب چو اویش هویت وجود است بود