اوغاز

مطلعین محلی در مورد نژاد و مهاجرت اهالی معتقدند کردها از شام به این منطقه آمده‌اند به‌طوری‌که ترک زبانان روستا به آن‌ها «شام دن گلان» می‌گویند.رودخانه اوغاز از کنار این روستا می‌گذرد و کوه‌های قنبر و دره خوجم قلی در حوزه این روستا قرار دارد.

البته در این مورد یکی از مطلعین روستا معتقد بود که مردم اصلی اوغاز از ترکیه به سرولایت نیشابور و از آنجا به اوغاز مهاجرت کرده‌اند و نام سابق روستای خود را که آب خاز (آب غاز) بوده بر این ناحیه نهاده و به مرور به اوغاز تبدیل گردیده‌است.

زاری، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان اسفراین در استان خراسان شمالی ایران است.زبان مردم این روستا کُردی کرمانجی است. کلیم الله توحدی در کتاب اسفراین دیروز امروز (۱۳۷۴خورشیدی) مردم این روستا را از طایفه‌ی پهلوانلو و ایل بزرگ زعفرانلو دانسته است. پهلوانلوها در شمال قوچان، در منطقه دوربادام ساکن بودند. آن ها در ۲۰شوال المکرم ۱۳۱۸هجری قمری ، با فروختن مسکن ییلاق خود به ایل سیوکانلو در اوغاز به کوه‌های بین شیروان و اسفراین کوچ کردند و سپس پراکنده شدند . عده‌ای به کوه پایهٔ جنوبی کوه‌های سالوک آمده و در کنار روستای توی سکنی گزیدند و روستای زاری را پدیدار کردند.نسخه چاپی این سند در جلد اول حرکت تاریخی کرد به خراسان (کلیم الله توحدی ) چاپ شده است.

روستای اوغاز کهنه در فاصلهٔ ۴۵ کیلومتری شمال شرقی شیروان قرار دارد که از شمال به کوه‌های گنه و کلاته بالی و از جنوب به کوه کیسمار و روستای چپانلو و از شرق به کوه کل داغ و کوه زو و از غرب به اوغازتازه محدود می‌گردد.

آراز محمد اوغازی یا ارس محمد اوغازی که در زمان ناصردین شاه از یگانه دلاوران و زورمندان منطقه بود پسر شاه محمد اوغازی و نوهٔ محبت خان اوغازی معروف به مییتخان است که از طرف پدری اوغازی و از طرف مادر ترکمن بوده‌است. آراز محمد پسر عموی عیوض خان جلالی جنگجوی کرمانج ایل جلالی است که در سال ۱۸۹۰ میلادی به مبارزه علیه روسیه برخاست. اوغاز کهنه در سابق خان‌نشین و مرکز ایل سیفکانلو بود.[نیازمند منبع]

در گورستان بیگلر اوغاز مقبره آراز محمد اوغازی قرار دارد که سال فوتش ۱۳۰۱ هجری قمری ذکر شده‌است و یکی از اوغازی‌ها معتقد بود که که پس از زلزله اوغاز تازه توسط محمد بیگ احداث گردیده‌است و در این اواخر مرکز خان‌نشین ایل سیفکانلو بود.

در دوران قاجار، سعادتقلی خان چندین بار دست به قتل و تخریب منازل اغورلو میتخانی‌ها زد، شاه محمد چگنی پسر آرازمحمد می‌خواست به تهران برود شکایت کند، سعادتقلی خان فرستاد از بین راه او را گرفته و آوردند و عصب پایش را قطع کردند. اغورلو میتخانی‌ها سرانجام به بیواره کوچیدند و چندی بعد برگشتند و چند سالی در اوغاز بودند، نهایتاً شاه محمد مجبور به مهاجرت به نوخندان درگز شد که اولادش اکنون در آنجا می‌باشند. از چهره‌های شاخص این طایفه از تبار بداق خان چگنی می‌توان به آرازمحمد اوغازی مشهور به آراز‌محمد یکه‌تاز از سرداران مبارز دوران قاجار اشاره کرد.

این روستا دارای ۸۱ خانوار و ۳۹۱ نفر جمعیت است که مردمش به زبان کردی کرمانجی صحبت می‌کنند و خود نیز از ایل سیفکانلو می‌باشند زورتانلو در کنار رودخانه اوغاز قرار دارد و سابقاً محل روستا جنگل و از نوع سرو کوهی بوده‌است، به طوریکه آثار جنگل در محل به وضوح مشاهده می‌شود و در حال حاضر نیز زورتانلو سرسبز و پر درخت است.

این روستا در فاصله ۴۰ کیلومتری شمال شرقی شیروان واقع است که از شمال به روستای بوانلو و از جنوب به روستای اوغاز تازه، از شرق به کوه گنه و از غرب به روستای حمزه کانلو پایین محدود می‌گردد. این روستا یکی از روستاهای ایل سیفکانلو محسوب می‌شود.

این روستا در فاصله ۴۰ کیلومتری شمال شرقی شیروان واقع است که از شمال به روستای اولاشلو و از جنوب به روستای چپانلو و شکرانلو و از شرق به روستای اوغاز کهنه و از غرب به روستای زُرتانلو محدود می‌گردد. این روستا یکی از روستاهای ایل سیفکانلو محسوب می‌شود.