امام اعظم

ولى كم كم آتش نفاق در ميان مذاهب و روشهاى فقهى كه تقريباً داراى مكتب كلامى واصول اعتقادى واحد بودند از بين رفت و لذا ديگر حنبلى ها شافعى ها را تكفير نمى كنندو مالكى ها پيروان امام اعظم را خارج از اسلام نمى دانند، بلكه همه همديگر را مسلماندانسته و در يك صف واحد مى بينند و با آن همه اختلاف كه در فقه واصول فقه و احياناً در اصول عقايد دارند، عدول از مذهبى به مذهب ديگر را جايز دانسته ،پيروى هر كدام از مذاهب اربعه را درست و صحيح و مبرء ذمّه مى دانند.

و شافعی را دو قول است که پیش از قتل از مرتدّ توبت خواهند یا نه؟ و درست آنست که از وی توبت خواهند. اگر در آن ساعت توبت کند، و الّا بکشند. و مال وی بعد از قضاء دیون و حقوق مسلمانان فی‌ء باشد بدرست‌ترین اقوال، و فرزندان وی را حکم بردگان و جزیت داران نیست. امّا چون بالغ شوند احکام و شرائط اسلام از ایشان در خواهند، اگر بآن درست آیند، و الّا ایشان را بکشند. و اگر دو مرد مسلمان بر ردّت کسی گواهی دهند و وی انکار کند، مجرّد انکار وی در حق وی اسلام نیست تا وی را تلقین شهادت نکنند و نگوید: «لا اله الّا اللَّه و محمّد رسول اللَّه». و اگر طائفه‌ای که ایشان را شوکت و منعت باشد مرتدّ شوند بر امام اعظم واجب است که بجنگ ایشان شود، یا ایشان را باسلام باز آرد یا از زمین بردارد.

نه قطره ست و نه جو دریاستی علم امام اعظم اسماستی علم

در كتاب الغيث المسجم فى شرح لامية العجم آمده است كه حنفيه به شافعيه مى گفتند: امامشما محمد بن ادريس شافعى جراءت آمدن به دنيا را نداشت ، تا امام ما ابوحنيفه در دنيابود. و شافعيه در جواب مى گفتند: اين امام شما بود كهقبل از آمدن امام ما، فرار را بر قرار ترجيح داده و از اين عالم به عالم ديگر رهسپارگرديد(6) . لازم به ذكر است كه ولادت امام شافعى درسال وفات امام اعظم يعنى ابوحنيفه بوده است .