اهور

واژه مشرك در قرآن ، غالبا به بت پرستان اطلاق شده ، ولى بعضى از مفسران معتقدندكه مشرك شامل ساير كفار مانند يهود و نصارا و مجوس (و به طور كلىاهل كتاب ) نيز مى شود، زيرا هر كدام از اين طوائف براى خداوند شريكىقائل شدند، نصارا قائل به خدايان سه گانه (تثليث ) و مجوسقائل به خدايان دوگانه اهور مزدا و اهريمن (ثنويت ) و يهود، عزير را فرزند خدا مىدانستند، ولى اين عقائد گر چه شرك آور است اما با توجه به اينكه در آيات متعددىمشركان در برابر اهل كتاب قرار گرفتهاند و با توجه به اينكه يهود و نصارا ومجوس در اصل متكى به نبوت راستين و كتاب آسمانى هستند، معلوم مى شود كه منظورقرآن از مشرك ، همان بت پرست است .

آگاهی از زندگانی حافظ، مدت‌ها بر چند روایت تأییدنشده استوار بود. نخستین پژوهش‌های علمی در این خصوص توسط عبدالرحیم خلخالی، محمد معین، سعید نفیسی، قاسم غنی و محمد قزوینی انجام شد. در سده‌های اخیر پژوهش‌های فراوانی دربارهٔ حافظ و دیوانش انجام گرفته‌است. عبدالحسین زرین‌کوب، منوچهر مرتضوی، مهرداد نیکنام، ابوالقاسم رادفر، علی‌اکبر رزاز، مهیندخت صدیقیان، پرویز اهور و سیروس شمیسا از شناخته‌ترین پژوهشگران ایرانی دربارهٔ حافظ هستند.