اهلی کردن

انقلاب نوسنگی نامی که بر اتخاذ «یک‌جانشینی» و «اهلی کردن» (کشاورزی و دامداری) از سوی جوامعی که پیش از آن شکارچی گردآورنده بودند گذارده می‌شود. در این دوران، در برخی نواحی جنوب غرب آسیا (خاورمیانه)، انسان از مرحلهٔ جمع‌آوری و شکار به مرحلهٔ کشت و اهلی کردن برخی حیوانات مثل بز و گوسفند و همچنین سگ، انتقال یافت. باستان‌شناسان آغاز این دوره را در حدود ۱۱٬۰۰۰ سال پیش در سرزمین شام دانسته‌اند. دوران نوسنگی با آغاز دوران مس‌سنگی (آخرین دورهٔ عصر حجر) در حدود ۴٬۵۰۰ پ.م. (۶٬۵۰۰ سال پیش) به پایان رسید.

جرد دایموند اهلی کردن حیوانات در اروپا و آسیا را با توسعه بیماری‌هایی مرتبط دانسته‌است که این کشورها را قادر می‌سازد ساکنان قاره‌های دیگر را تسخیر کنند. ارتباط نزدیک مردم در اوراسیا با حیوانات اهلی خود، ناقلی برای انتقال سریع بیماری‌ها را فراهم کرد. ساکنان سرزمین‌هایی که گونه‌های اهلی کمی داشتند، هرگز در معرض همان طیف بیماری‌ها قرار نگرفتند، و بنابراین، حداقل در قاره‌های آمریکا، تسلیم بیماری‌های معرفی‌شده از اوراسیا شدند. این اثرات به‌طور جامع در کتاب طاعون و مردم ویلیام مک نیل مورد بحث قرار گرفت.

این گونه‌های گیاهی که اغلب به صورت وحشی و خودرو رشد می‌کنند، ظرفیت بالایی در تولید گیاهان زینتی دارند که راهکار آن اهلی کردن و تولید به نژادی گیاهان بومی است.

برخی از فرضیه‌ها در مورد بسیاری از مسائل مهم در مورد اهلی کردن اسب وجود دارد. اگرچه اسب‌ها در نقاشی‌های غارهای پارینه‌سنگی یافته شده از۳۰ هزار سال پیش از میلاد، و آن اسب‌ها، اسب‌های وحشی بودند و احتمالاً برای گوشتشان شکار می‌شدند.

با قضاوت براساس نشانه‌های اولیه اهلی‌سازی، مانند استخوان‌های حاصل از کشتار بزغاله‌های نر، اهلی کردن بز حدود ۱۰٬۵۰۰ سال پیش در آناتولی (ترکیه) و کوه‌های زاگرس (ایران) آغاز شد.

اندازه این گونه تقریباً به ۴ سانتیمتر می‌رسد و به رنگ سبز نقره‌ای با باله دمی و پشتی قرمز روشن است. انواع مختلفی از طریق اهلی کردن ماهی ایجاد شده‌است، یکی با لبه‌های روشن به باله‌های پشتی و مقعدی و دیگری با لبه‌های قرمز به آن باله‌ها. این گونه را می‌توان با رنگ طلایی و صورتی گلگون که روی تمام باله‌ها قرمز دیده می‌شود نیز یافت، و همه شکل‌های رنگی می‌توانند دارای باله بلند باشند. دودیسی جنسی در این گونه خفیف اما قابل توجه است. جنس نر عموماً رنگ‌های روشن‌تر و بدن باریک‌تری دارد و باله‌های پشتی و مقعدی نر پهن و بادبزنی‌شکل هستند، در حالی که باله‌های نر مثلثی و گوه‌ای شکل هستند. ماده‌ها نیز شکمی سفیدتر و گسترده دارند.

گورخرها هیچگاه تاکنون به‌طور کامل اهلی نشده‌اند. تلاش‌هایی در اهلی کردن گورخر انجام گرفته‌است. از آن میان می‌توان به ایجاد نوعی قاطر از نسل گورخر اشاره نمود.[نیازمند منبع]

انقلاب نوسنگی اصطلاحی است که گوردون چایلد برای توصیف منشأ و پیامدهای تولید غذا و کشاورزی و دامداری و اهلی کردن گیاهان و چارپایان وضع کرد؛ این انقلاب به پیدایش و گسترش زندگی یکجانشینی روستایی در آسیای غربی در فاصلهٔ سال‌های ۹٬۰۰۰ تا ۶٬۰۰۰ ق.م انجامید.

تکنیک‌های پرورش در اسارت با نخستین اهلی کردن جانورانی مانند بز و گیاهانی مانند گندم، حداقل ۱۰۰۰۰ سال پیش آغاز شد. این شیوه‌ها با ظهور نخستین باغ‌وحش‌ها، که به‌عنوان باغ‌وحش‌های سلطنتی مانند هیراکون‌پولیس، پایتخت دوران پیشاتاریخ مصر آغاز شد، گسترش یافت.

قدیمی‌ترین متنی که به اهلی کردن این پرنده اشاره داد متعلق به قرن دوازدهم در ژاپن است. اهلی‌سازی بلدرچین ابتدا به منظور آوازخوانی بود و در چین و کره نیز ادامه یافت. اما پرورش انبوه این پرنده برای استفاده از گوشت و تخم در اواخر سدهٔ نوزدهم آغاز شد. گفته می‌شود امپراتور ژاپن پس از خوردن گوشت بلدرچین از بیماری سل رهایی یافت و همین موضوع منجر به آغاز پرورش صنعتی بلدرچین شد. این صنعت امروزه به بسیاری از کشورهای دنیا راه یافته‌است.