انه

مراد از اينكه موسى (عليه السلام ) بعدازقتل (خطاءى ) مرد قبطى گفت : (هذا منعمل الشيطان انه عدومضل مبين ) و استغفار كرد

بنابراين قومى كه وعده آمدنشان داده شده ، احدى از دشمنان خداى سبحان را دوست نمىدارند و اگر قرار باشد فردى از افراد انسان را دوست بدارند اولياى خدا را به ملاكدوستى با خدا دوست مى دارند. و اما اينكه خدا آنان را دوست مى دارد، لازمهاش اين است كهاين طائفه از هر ظلمى و از هر پليدى معنوى يعنى كفر و فسق مبرا باشندحال يا به عصمت الهى و يا با مغفرت الهى و از راه توبه ،دليل بر اينكه دوستى خدا چنين لازمه اى دارد اين است كه آنچه گناه و ظلم هست مبغوضخداى تعالى است و كسى كه خدا او را دوست مى دارد ممكن نيست كه از ظلم و پليديهاىمعنوى مبرا نباشد و گرنه خدا ظلم را دوست داشته وحال آنكه در آيات زير فرموده كه خداى سبحان كفر و ظلم و اسراف و افساد و تجاوز واستكبار و خيانت را دوست ندارد، توجه فرمائيد: (فان الله لا يحب الكافرين )، (والله لا يحب الظالمين )، (انه لا يحب المسرفين ، و الله لا يحب المفسدين )، (ان اللهلا يحب المعتدين ، انه لا يحب المستكبرين )، (ان الله لا يحب الخائنين ) و آياتى ديگراز اين قبيل .

برساند به یکدگر ما را انه قادر علی ذلک

بـعـضـى ديـگـر گفته اند: جمله ( و انه لكتاب عزيز...) قائم مقام خبر است ، و تقديركلام چنين است (ان الّذين كفروا بالذكر كفروا به و انه لكتاب عزيز - كسانى كه بهذكر كافر شدند در حالى كه آن ذكر كتابى است عزيز.)

و اينكه فرموده : (قال معاذ اللّه انه ربى احسن مثواى ...) جوابيست كه يوسف بهعزيزه مصر داد، و در مقابل درخواست او پناه به خدا برد و گفت : پناه مى برم به خداپناه بردنى از آنچه تو مرا بدان دعوت مى كنى ، زيرا او پروردگار من است ، متولىامور من است ، او چنين منزل و ماوايى روزيم كرد، و مرا خوشبخت و رستگار ساخته ، و اگرمن هم از اينگونه ظلم ها مرتكب شده بودم از تحت ولايت او بيرون شده ، از رستگارى دورمى شدم .

فخرج على قومه فى زينته قال الذين يريدون الحيوه الدنيا يا ليت لنامثل ما اوتى قارون انه لذو حظ عظيم

و باز به عنوان تاءكيد بيشتر اضافه مى كند: اين فرمان دستور حقى است از سوىپروردگارت (و انه للحق من ربك ).

حقیقت «شهد الله انه لا اله الاهو» اینجا ظاهر شود.

سر فروبردم پی تاریخ او در جیب فکر انه خیر‌المساجد گشت تاریخ تمام

اين جمله حكايت استغفار آن جناب است براى پدرش ، بر حسب وعدهاى كه قبلا به پدرشداده و فرموده بود: (سلام عليك ساستغفر لك ربى ) و هيچ بعيد نيست كه از آيه (و ماكان استغفار ابراهيم لابيه الا عن موعدة وعدها اياه فلما تبين له انه عدو لله تبرء منه )استفاده شود كه دعاى آن جناب در جمله مورد بحث هنگامى بوده كه هنوز پدرش زنده بودهاست . بنابر اين معناى آيه چنين مى شود كه : پدرم مدتىقبل از اين دعا از گمراهان بود.

سه قسمت اول این شعر در سال ۱۷۹۸ میلادی بدون اطلاع نویسنده در سن پترزبورگ منتشر شد. متن کامل انه‌ایدا پس از مرگ کوتلیاروفسکی در سال ۱۸۴۲ میلادی منتشر شد.

روی عن النبی صلی اللَّه علیه و آله و سلّم انه قال «انّ اللَّه عز و جل یلحظ الی الکعبة فی کل عام لحظة»

گاه میگفتم که خورشید است گردون راز اصل باز می‌گفتم نه حاشا انه شیئی عجاب

صدّقت جبرئیل و صدّقت بعیسی انه رسول اللَّه.

ضمير (انزلناه ) به كتاب برمى گردد، چون كتابمشتمل است بر آيات الهى و معارف حقيقى . و انزال كتاب به صورت قرآن و عربى بدينمعنا است كه آن را در مرحله انزال به لباس قرائت عربى درآورديم ، و آن را الفاظىخواندنى مطابق با الفاظ معموله نزد عرب قرار داديم ، همچنانكه در آيه ديگرى در اينباره فرموده : (انا جعلناه قرآنا عربيا لعلكم تعقلون و انه فى ام الكتاب لدينا لعلىحكيم ).

و جمله (و انه على كل شى ء قدير) مانند جمله قبلى عطف است بر جملات سابق . و مراداين است كه آنچه ما بيان كرديم همه به خاطر اين بوده كه خدا بر هر چيز قادر است ،چون ايجاد انسان و نبات و تدبير امر آنها در ايجاد و ابقاء، مرتبط به وجود و نظامىاست كه در عالم جريان دارد، و همانطور كه ايجاد وجود و نظام عالم ، جز با داشتن قدرتميسر نمى شود، همچنين داشتن قدرت بر آن دو كار جز با داشتن قدرت بر هر چيز ميسرنمى شود. پس ايجاد انسان و نبات و تدبير امر آن دو، به خاطر عموم قدرت او است ، وبه تفسير ديگر: خلقت و تدبير انسان و نبات كشف مى كند از عموم قدرت او.

مهرب و انه لیس بمنج من ذلک غیر اللَّه عز و جل.

یشهد الله و الملک و اهل العلوم انه لا رب الا من یدوم

یارب چنان که بنده عاصی را درین عالم، فریندگی این حضرت علیا که جنت دنیاست عطا کردی، بهره توفیقی عطا کن که در آن نشاه نیز از نعمت نعیم عقبی وسایه درخت طوبی باز نماند. انه لاییاس من روح الله الاالقوم الکافرون.

روی عن النبی (ص) انه قال: «سبق القضاء و جفّ القلم بالسعادة لمن آمن و اتقی، و الشقاوة لمن کفر و عصی. و کان قتادة یقول: هو کتاب اللَّه لا یزید فیه المقرون و لا ینقصون.