انما

(در حالى كه دو فرشته الهى (تنها هدفشان اين بود كه مردم را به طريقابطال سحر ساحران آشنا سازند) و لذا (به هيچكس چيزى ياد نمى دادند، مگر اينكهقبلا به او مى گفتند: ما وسيله آزمايش تو هستيم كافر نشو!) (و از اين تعليمات سوءاستفاده مكن ) (و ما يعلمان من احد حتى يقولا انما نحن فتنة فلا تكفر).

وجه دیگر آنست که نفس هر چیز حقیقت و جمله آن چیز باشد، تقول: قلت فلان نفسه ای اهلک فلان نفسه، لیس معناه ان الاهلاک وقع ببعضه، انما الاهلاک وقع بذاته کلها، و وقع بحقیقته. پس معنی آیت آنست که: تعلم ما اضمره، و لا اعلم ما فی حقیقتک و ما عندک علمه. لباب سخن اینست که: انت تعلم ما اعلم و لا اعلم ما تعلم. إِنَّکَ أَنْتَ عَلَّامُ الْغُیُوبِ ما کان و ما یکون.

کشیده قمری از اندوه جانکاه زبان در انما اشکوا الی الله

و انما رجل الدنیا و واحدها من لا یعوّل فی الدنیا علی رجل

ان لله ما اخذ، و لله ما اعطى و جائها فى اناس من اصحابه ، فاخرجت اليهالصبيه و نفسها يتقعقع فى صدرها، فرق عليها و ذرفت عيناه فنظر اليه اصحابهفقال مالكم تنظرون الى رحمه يضعها الله حيث يشاء انما يرحم الله من عبادهالرحما. (252)

اين آيه نيز در حقيقت بحثهاى مربوط به حادثه احد و حوادث بعد از آن راتكميل مى كند زيرا يك جا روى سخن به پيامبر صلى الله عليه و آله بود و يك جا به مؤمنان و در اين جا روى سخن به مشركان است و بهدنبال تسليت و دلدارى به پيامبر صلى اللّه عليه و آله نسبت به تلاش و كوشش بىحساب دشمنان حق ، در آيات گذشته ، خداوند در اين آيه روى سخن را متوجه آنها كرده ودرباره سرنوشت شومى كه در پيش دارند، سخن مى گويد و مى فرمايد: (گمان نكنندآنهايى كه كافر شدند، مهلتى كه به ايشان مى دهيم براى آنها خوب است ) (و لايحسبن الذين كفروا انما نملى لهم خير لانفسهم ).

کجا مرتضی صاحب انما که ذاتش بسودی به ذات خدا

اين آيه با كلمه انما كه در لغت عرب به معنى انحصار مى آيد شروع شده و مى گويد:ولى و سرپرست و متصرف در امور شما سه كس ‍ است : خدا و پيامبر و كسانى كه ايمانآورده اند، و نماز را برپا مى دارند و در حال ركوع زكات مى دهند.

مرگ هم براى مؤ من خير است و هم براى كافر براى اينكه خداى تعالى مى فرمايد: (ماعنداللّه خير للابرار آنچه نزد خدا است براى نيكان خير است ). و نيز مى فرمايد: (لايحسبن الّذين كفروا انما نملى لهم خير...) كه به حكم آيهاول هر چه خدا براى ابرار مقدر كند خوب است (چه مرگ و چه حيات ) و به حكم آيه دومزندگى دنيا به سود كافر نيست و قهرا مرگ برايش بهتر است .

آنکه پوشید بر قد رعنا خلعت انما علی است علی

خویشتن را خواجهٔ عرصات گفت انما انا رحمة مهدات گفت

یا حریص االبطن عرج هکذا انما المنهاج تبدیل الغذا

لیت ای کاشکی لعل شاید ان و ان انما مانا

هر چه بهر او کنی باشد قبول انما الاعمال بشنو از رسول

هارون - بنا به حكايت قرآن - به ايشان فرمود: (يا قوم انما فتنتم به و ان ربكمالرحمن فاتبعونى و اطيعوا امرى قالوا لن نبرح عليه عاكفين حتى يرجع الينا موسى )بعد از اين گفت و شنود مردم تصميم گرفتند هارون را بهقتل برسانند كه هارون از ميان ايشان بگريخت ، در همين هنگام بود كه ميقات موسى(چهل روزش ) تمام شد.

و لا تحسبن الله غفلا عما يعمل الظلمون انما يؤ خرهم ليوم تشخص فيه الابصر(42)

بعد اضافه مى كند كه در جواب آنها بگو: اين علم تنها نزد خدا است ولى بيشتر مردم ازاين حقيقت آگاهى ندارند كه چنين علمى مخصوص ذات پاك او است ، لذا پى در پى از آن مىپرسند. (قل انما علمها عند الله و لكن اكثر الناس لا يعلمون ).

گاهى همرديف با جنگ با خدا و پيامبر آمده است مانند انما جزاء الذين يحاربون الله ورسوله و يسعون فى الارض فسادا (مائده - 33).

شنیدی تو بیان انما را چرا منکر شدی قول خدا را