اموالهم

آيه شريفه خذ من اموالهم صدقة ... (سوره توبه 103) در اين هنگامنازل ، شد، و مشهور اين است كه اين در سال دوم هجرت بود، سپس مصارف زكات به طوردقيق در آيه مورد بحث كه آيه 60 سوره توبه است بيان گرديد، و جاى تعجب نيست كهتشريع اخذ زكات در آيه 103 باشد و ذكر مصارف آن كه مى گويند درسال نهم هجرت نازل شده در آيه 60، زيرا مى دانيم آيات قرآن بر طبق تاريخنزول جمع آورى نشده ، بلكه به فرمان پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم ) هر كدامدر مورد مناسب قرار داده شده است .

در حديثى از امام صادق (عليهالسلام ) مى خوانيم ولو ان الناس ادوا زكاة اموالهم ما بقىمسلم فقيرا محتاجا!... و ان الناس ما افتقروا، و لا احتاجوا، و لا جاعوا، و لا عروا، الا بذنوبالاغنياء!: (اگر همه مردم زكات اموال خود را بپردازند مسلمانى فقير و نيازمند، باقىنخواهد ماند، و مردم فقير و محتاج و گرسنه و برهنه نمى شوند مگر به خاطر گناهثروتمندان )!

تفسير الدرالمنثور در تفسير آيه : (و آتوا اليتامى اموالهم ...) مى گويد: ابن ابىحاتم از سعيدبن جبير روايت كرده كه گفت : در غطفان مردىمال بسيار زيادى كه متعلق به برادرزاده يتيمش بود در تصرف داشت آنگاه كه برادرزادهاش به حد بلوغ رسيد مال خود را از عمويش مطالبه كرد و عمو ازتحويل آن خود دارى نمود و آن يتيم بناچار شكايت خود را نزدرسول خدا (صلى اللّه عليه و آله ) برد و در اين مورد بود كه آيه : (و آتوا اليتامىاموالهم ...) نازل شد (تا آخر حديث ).

در آخرين آيه روى سخن را به پيامبر كرده مى گويد: (فزونىاموال و اولاد آنها نبايد تو را در شگفتى فرو برد) و فكر كنى كه آنها با اينكهمنافقند چگونه مشمول اينهمه مواهب الهى واقع شده اند (فلا تعجبك اموالهم و لا اولادهم ).

ان الذين كفروا ينفقون اموالهم ليصدوا عنسبيل الله ...

آنگاه جملهاى كه بر سابقون و اولون عطف كرده يعنى جمله (و الذين اتبعوهم باحسان )طائفه و مردم ديگرى را ياد مى كند كه به وجه نيكو پيرو سابقون و اولون بودند، وآنكه با پيروى مناسب تر است وصف (سبق ) است ، نه اوليت ، چون در برابر تابعنمى گويند: (اول ) بلكه مى گويند (سابق ) همچنانكه درمقابل اول نمى گويند (تابع ) بلكه مى گويند (آخر) به شهادت آيه(للفقراء المهاجرين الذين اخرجوا من ديارهم و اموالهم ... و الذين جاؤ ا من بعدهم يقولونربنا اغفر لنا و لاخواننا الذين سبقونا بالايمان ).

و در تفسير قمى در ذيل آيه : (الذين ينفقون اموالهم فىسبيل اللّه ...) از امام صادق (عليه السلام ) روايت آورده كه فرمود: رسولخدا (صلىاللّه عليه و آله و سلم ) فرموده : هر كس به مؤ منى احسانى كند، و پس از آن او را باسخن ناهنجار خود برنجاند، و يا بر او منت گذارد، صدقه خود راباطل كرده - تا آنجا كه امام صادق (عليه السلام ) فرمود: كلمه (صفوان ) به معناىسنگ بسيار بزرگى است كه در وسط بيابان قرار گرفته باشد. و در معناى جمله -كمثل جنه بربوه ...، فرمود: (وابل ) به معناى باران ، و(طل ) به معناى شبنمى است كه شب ها بر درختان و گياهان مى نشيند، و در معناى جمله :(اعصار فيه نار...) فرمود: كلمه (اعصار) به معناى بادها است .

اين بشارت در مقابل بشارتى است كه در آيه شريفه زير واقع شده ، مى فرمايد: (اناللّه اشـتـرى مـن المـؤ مـنـيـن انـفـسـهم و اموالهم بان لهم الجنه ... فاستبشروا ببيعكم الذىبايعتم به ،

از طرفى چون استقلال لازمه اراده و اختيار است لذا اسلام ايناستقلال را در كليه حقوق اقتصادى مى آورد. و انواع و اقسام ارتباطات مالى را براى زنبلامانع دانسته و او را مالك درآمد و سرمايه هاى خويش ‍ مى شمارد در سوره نساء آيه 32مى خوانيم : (للرجال نصيب مما اكتسبوا و للنساء نصيب مما اكتسبن ) با توجه به لغت(اكتساب ) كه بر خلاف (كسب ) براى بدست آوردن مالى است كه نتيجه اش متعلق بهشخص به دست آورنده است و همچنين با در نظر گرفتن قانون كلى : (الناس مسلطونعلى اموالهم ) (همه مردم بر اموال خويش مسلطاند) به دست مى آيد كه چگونه اسلام بهاستقلال اقتصادى زن احترام گذارده و تفاوتى بين زن و مرد نگذاشته است .

آيات (111) و (112) : ان الله اشترى من المؤ منين انفسهم و اموالهم بان لهم الجنة يقتلون فى سبيل الله...

روی ابو هریرة قال قال رسول اللَّه (ص): امرت ان اقاتل النّاس حتّی یقولوا لا اله الّا اللَّه، فاذا قالوها عصموا منّی دمائهم و اموالهم الّا بحقّها و حسابهم علی اللَّه.