معنی کلمه امت وسط در دانشنامه اسلامی
واژه امّت به معنای گروهی است که دارای وجه مشترک مانند زبان، مکان و دین واحد باشند. وسط را در لغت به معتدل، میانه ، میان دو چیز ، آنچه دارای دو طرف مساوی باشد یا به لوازم این معانی یعنی، نیکو، پسندیده و خیر تفسیر کرده اند، بنابراین، ترکیب وصفی «امّت وسط» در گروه معتدل، نیکو و پسندیده به کار می رود.
در قرآن
امّت وسط فقط یک بار در آیه ۱۴۳ سوره بقره آمده است:«و کَذلِکَ جَعَلنکُم اُمَّةً وسَطًا لِتَکونوا شُهَداءَ عَلَی النّاسِ ویَکونَ الرَّسولُ عَلَیکُم شَهیدًا» آیات دیگری بدون استفاده از کلمه امّت وسط با این موضوع در ارتباط است؛ مانند ۱۲۷-۱۲۹ بقره ۳۵ سوره ابراهیم و ۷۸ سوره حجّ.
تبیین امّت وسط
آیه ۱۴۳ بقره درباره گروهی است که خداوند آنان را امّت وسط قرار داده تا گواه بر مردم باشند:«جَعَلنکُم اُمَّةً وسَطًا لِتَکونوا شُهَداءَ عَلَی النّاسِ» زیرا لام در «لِتَکونوا» لام عاقبت است و از آن چنین استفاده می شود که غرض از امّت وسط بودن گروه مذکور گواهی آنان بر اعمال امّت هاست.
دلایل عصمت امت وسط
...
[ویکی شیعه] اُمَّت وَسَط گروهی برگزیده که واسطه بین مردم و پیامبر(ص) و شاهد اعمال همه مردم در دنیا و گواه بر آنان در آخرت هستند. این واژه در آیه ۱۴۳ سوره بقره درباره مسلمانان به کار رفته که در تفاسیر شیعه و اهل سنت درباره مفهوم شناسی و مصادیق آن اقوال متعددی ارائه شده است. مفسران شیعی امامان شیعه و مفسران اهل سنت، همه مسلمانان، صحابه و اهل سنت را از مصادیق آن دانسته اند و ویژگی هایی از جمله عصمت، عدالت و عقلانیت را برای چنین امتی برشمرده اند.
امت وسط واژه ای است که خداوند در قسمتی از آیه ۱۴۳ سوره بقره درباره مسلمانان به کار برده است و آن را دلیل بر برتری و شایستگی این امت بر دیگر امت ها و غایت آن را گواه و شاهد بودن مسلمانان بر دیگر مردم دانسته است. امت وسط واژه ای ترکیبی به این معنا است که خداوند شما را امتی قرار داد که از افراط و تفریط مصون هستید. در تفاسیر مصون بودن از افراط و تفریط به عدم غلو و تقصیر در عقیده، گرفتار مادی گرایی و رهبانیت نشدن، عدم جمود بر دانسته های خود و استفاده از علوم دیگران، ایجاد روابط متقابل اجتماعی با دیگر کشورها و امت ها و به عبارتی دارای ابعاد مختلف بودن انسان مسلمان تفسیر کرده اند. مفسران منظور از امت وسط را به امت عادل، بهترین امت ها، رئیس، محور و سرور همه مردم، امت الگو و اسوه و امت دارای عقلانیتتعبیر کرده اند. برخی نیز منظور از امت وسط در آیه را به اعتدال خود دین و احکام آن تعبیر کرده اند و معتقدند اسلام در اعتقادات، احکام، اخلاقیات و قوانین معتدل است و در نهایت امت وسط را گروهی ممتاز، برگزیده، واسطه بین مردم و پیامبر(ص)، شاهد اعمال همه مردم در دنیا و گواه بر آنان در آخرت دانسته اند.
تعیین مصداق برای امت وسط مورد اختلاف مفسران واقع شده است. همه مسلمانان، صحابی پیامبر، اهل سنت، و امامان شیعه را از مصادیق این واژه ذکر کرده اند.