امانت دار

و اگر در سفر بوديد و نويسنده اى نيافتيد، بايد گروى گرفته شود، و اگر بعضىاز شما بعضى ديگر را امين شمرد، امانت دار بايد امانت او را بدهد، و از خدا و پروردگارخويش بترسد، و زنهار! نبايد گواهى را كتمان كنيد، و با اينكه ديده ايد، بگوئيد: نديدهام ، كه هر كس شهادت را كتمان كند دلش گنهكار است ، و خدا به آنچه مى كنيد دانا است(283)

اقتباس زبان ارمنی از زبان‌های ایرانی بیشتر به زبان پهلوی اشکانی در دوره اشکانیان بازمی‌گردد. بعضی از کلمات پهلوی اشکانی یا ساسانی در زبان ارمنی حفظ شده و هنوز به کار برده می‌شوند در صورتی که در فارسی کنونی آن کلمات دیگر کاربرد ندارند. به این ترتیب می‌توان از طریق زبان ارمنی برخی از واژه‌های متروک و منسوخ پهلوی را یافت. تعدادی واژه در زبان ارمنی وجود دارد که مشابه آن در زبان پهلوی موجود است ولی در زبان فارسی کنونی از آن‌ها استفاده نمی‌شود. زبان ارمنی امانت دار صدیقی برای این واژه‌های اصیل پهلوی بوده‌است.

به راز خود امانت دار کردی دلم را مخزن اسرار کردی

ترا به گوهر دل کرده اند امانت دار ز دزد امانت حق را نگاه دار مخسب

مساءله 10 - اگر امانت دار قادر باشد بر دفع ظالم تا امانت محفوظ بماند دفع اوواجب است ، حتى اگر دفع ظالم محتاج به اين شود كه به دروغ بگويد چنين امانتى نزد مننيست و حتى براى اثبات دعوى خود جائز و بلكه واجب است سوگند بخورد كه اگر چنيننكند ضامن است ، و در اينكه آيا اگر بتواند توريه كند اين توريه (يعنى گفتن سخنىكه به ظاهر راست و در واقع دروغ است ) واجب است يا نهاشكال است ، نزديك تر به احتياط آن است كه توريه كند ولى اقوى عدم وجوب آن است .

عشق امانت دار معشوق است، ازان رو گل گذاشت نقد و جنس خویش را در پیش بلبل بر زمین

احیای بیداری ملی ارمنی در سده نوزدهم به این دلیل امکان‌پذیر شده که کلیسای ارمنی، امانت دار احساسات میهن‌پرستی و ایمان، آثار تمدن و فرهنگ ملت ارمنی را در طول سده‌ها سلطه بیگانه حفظ و حراست کرده بود. کلیسای ارمنی وظیفه حفظ و حراست را نه در شرایطی ایفا کرده‌است که کلیساهای ملت‌های بالکان در آن عمل می‌کردند، یعنی آن کلیساها در منطقه‌ای قرار داشتند که جزو خاک اروپا و در مجاورت پایتخت امپراتوری واقع بود و حال آنکه کلیسای ارمنی در منتهی‌الیه شرقی آسیای صغیر و در ارمنستان عثمانی واقع شده بود و مردم آن تک افتاده و در میان اقوام و مللی عقب مانده تر و متعصب تر محصور بودند.

و در الدّرالمنثور است كه ابن جرير و ابن ابى حاتم و ابو الشيخ از قتاده روايت كرده اندكه در تفسير (الذين يوفون بعهد اللّه و لا ينقضون الميثاق ) گفته : بر شما بادوفاى به عهد و اينكه ميثاق را نشكنيد، زيرا خداوند از آن نهى كرده ، و درباره آن بهشديدترين وجه اعلام خطر كرده و آن را در حدود بيست و چند جاى قرآن به عنوانخيرخواهى شما آورده ، و حجت بر شما قرار داده ، واهل فهم و عقلا و دانشمندان مى دانند كه عظمت هر چيزى به مقدارى است كه خدا عظمتش دادهباشد، و از رسول خدا (صلى اللّه عليه و آله و سلم ) براى مانقل كرده اند كه در خطبه خود فرموده : (ايمان ندارد كسى كه امانت دار نيست و دين نداردآن كس كه به عهد خود پاى بند نيست ).

کس امانت دار سر عشق کم دیدم کلیم راز عاشق جز فراموشی ندارد محرمی

خموشی را امانت دار لب کن پشیمانی ندارد بی زبانی

گریبان لحد را چاک خواهد کرد اشک من تنوری چون امانت دار این طوفان خون گردد؟

کتاب عالیجناب سیاه که به بیان «زندگی و خاطرات سعدی افشار» می‌پردازد، در ۱۳۶ صفحه توسط لاله عالم به نگارش درآمده و نشر پوینده آن را چاپ کرده‌است، این کتاب با مقدمه‌ای از قطب‌الدین صادقی بوده به تازگی در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته‌است. لاله عالم با اشاره به این‌که کتاب «عالیجناب سیاه» بیوگرافی «سعدی افشار» از زبان خود اوست، گفت: «من در این کتاب با خود عهد کردم امانت دار خوبی باشم و گفته‌های سعدی افشار را صادقانه امانتداری کنم. در کتاب بخش‌های توصیفی نیز وجود دارد که خودم با مطالعه روی نمایش‌های سنتی آن را نوشته‌ام.»

نیست نفس دون امانت دار یک جو اعتبار حق بدست ماست گر چیزی بخود نسپرده ایم

دوم اينكه ، فضيلت انسان بر فرشتگان و همه عالم ، فضيلت علمى است . بهخاطراينكه اسماء را ياد گرفته ، مسجود همه فرشتگان قرار گرفته است وفرشتگان باعلم به اصالت نژاد و برترى سرشت خود بايد به پاى او بيفتند واو را سجده كنند...بنابراين نتيجه مى شود كه انسان ، امانت دار خدا، خويشاوند اودر روى زمين و داراى دوبعد است : يكى ك پستى ((حماء مسنون )) يا روحمتعفن ؛ و ديگرى جهش به سوىخدا.))(51)

قدر در اشک را مژگان چه می داند که چیست رشته جان را امانت دار این گوهر کنیم

ای امانت دار تهذیب کهن پشت پا بر مسلک آبا مزن

چو دل را محرم اسرار کردند خموشی را امانت دار کردند