الوافی
الوافی اولین جامع حدیثی در دورهٔ متأخران، اثر ملا محسن فیض کاشانی است. وافی مهمترین اثر حدیثی فیض، یکی از بزرگترین، مهمترین و جامعترین آثار حدیثی شیعه از دورهٔ صفویان است که در آن اخبار و احادیث مربوط به اصول، فروع، سنن و احکام اسلامی منقول در کتب اربعه امامیه گرد آمدهاست. الوافی را همراه با وسائلالشیعه و بحارالانوار، جوامع حدیثی (ثانویه) مینامند.
این کتاب، مشتمل بر تمام احادیث موجود در کتب اربعه شیعه میباشد. او در این کتاب، علاوه بر جمعآوری این روایات، سعی کردهاست تا متون روایات را شرح و مشکلات موجود در آنها را برطرف سازد.کتاب الوافی، دارای یک مقدمه و چهارده کتاب و یک خاتمه است. این ۱۴ جلد شامل موارد زیر میباشد:
- کتاب عقل و علم و توحید
- کتاب حجت
- کتاب ایمان و کفر
- کتاب طهارت و زینت
- کتاب نماز و دعا و قرآن
- زکات و خمس و مبرات
- کتاب روزه و اعتکاف و معاهدات
- کتاب حج و عمره و زیارات
- کتاب حِسبه و احکام و شهادات
- کتاب مَعایش و مکاسب و معاملات
- کتاب مَطاعِم و مَشارب و تجملات
- تاب نکاح و طلاق و ولادات
- کتاب جنایز و فرایض و وصیات
- کتاب روضة که شامل احادیث متفرقه است
معنی کلمه الوافی در دانشنامه اسلامی
[ویکی اهل البیت] کتاب وافی مهمترین اثر حدیثی فیض و از جوامع احادیث امامیه است. در واقع می توان گفت که وافی یکی از بزرگترین، مهمترین و جامع ترین آثار حدیثی شیعه از دوره صفویان است که در آن اخبار و احادیث مربوط به: اصول، فروع، سنن و احکام اسلامی منقول در کتب اربعه متقدم امامیه یعنی: کافی، کتاب من لایحضره الفقیه، تهذیب و استبصار گرد آمده است.
او پس از گردآوری همه احادیث کتاب های چهارگانه پیشین، احادیث مکرر را حذف نموده، آن گاه آیه هایی از قرآن کریم در مورد هر یک از اصول و فروع دین آورده است و هر جا که آیه یا حدیثی نیاز به توضیح و تاویل داشته، به شرح آن پرداخته و دشواری های متنی و لغوی آن را نیز حل کرده است. اهمیت این کتاب از آن جا آشکار می شود که علاوه بر ویژگی های یاد شده، خواننده را از مراجعه دوباره یا هر باره به کتاب های چهارگانه پیشین بی نیاز می سازد.
مرحوم فیض برای کوتاه کردن کتاب گسترده وافی، کتابی در دو جزء به نام شافی در سال 1082 ق تالیف و به پایان رسانید و آن گاه کتابی به نام نوادر الاخبار در تکلمه کتاب شافی پدید آورد.
محمد که مشهور به ملا محسن می باشد و ملقب به فیض است که در چهاردهم ماه صفر سال 1007 ق. در یکی از معروفترین خاندان علم، عرفان و ادب، که سابقه درخشان آنان به حدود چهار قرن می رسد در کاشان به دنیا آمد.
پدرش رضی الدین شاه مرتضی (950 - 1009 ق) فقیه، متکلم، مفسر و ادیب در کاشان حوزه تدریس داشته و از شاگردان ملا فتح الله کاشانی (متوفی 988 ق) و ضیأالدین محمد رازی (متوفی 1091 ق) بوده است.
مادر او زهرا خاتون (متوفی 1071 ق) بانویی عالم و شاعر، دختر ضیاءالدین العرفا رازی (از عالمان بزرگ شهر ری) بوده است. جد فیض تاج الدین شاه محمود فرزند ملا علی کاشانی، عالم و عارفی شاعر از ناموران زمان خویش در کاشان بوده و در آن جا مدفون است.
[ویکی فقه] الوافی (کتاب). «الوافی»، به زبان عربی، اثر فیض کاشانی، اولین جامع حدیثی در دوره متاخران می باشد. مؤلف، برای نوشتن این اثر سترگ، نه سال و یک ماه وقت گذاشته و در سال ۱۰۶۸ ق، آن را به اتمام رسانده است.
وی، در مقدمه ای که بر کتاب نگاشته، انگیزه خود را از تالیف این کتاب، به شرح ذیل بیان می دارد:۱. هیچ یک از کتب اربعه به تنهایی برای مراجعه کننده کافی نیست، زیرا برخی از روایات مهم، در آنها ذکر نشده است.۲. مراجعه به این کتب و به دست آوردن روایات مورد نظر، بسیار مشکل است، زیرا عنوان ابواب دچار اختلاف و ناهم گونی است (برخی از احادیث را در باب مناسب خود نیاورده و در جای دیگری ثبت کرده اند. گاهی بین روایاتی که تفریق بین آنها بهتر بود، جمع کرده اند و یا بالعکس، روایاتی را که در مورد موضوع واحد هستند و باید در یک باب جمع آوری شوند، در چند باب آروده اند).۳. برخی از روایات، در کتب اربعه تکرار شده اند و این، سبب ضخامت و حجم فراوان آنها شده است.در بین علما، سید بحر العلوم طباطبایی توجه ویژه ای به الوافی داشته، آن را تدریس می کرده و از شاگردش جواد بن محمدعلی، صاحب مفتاح الکرامة خواسته است تا تقریرات آن درس را جمع کند.