معنی کلمه المحاسن در دانشنامه اسلامی
شیخ ابوجعفر احمد بن محمد بن خالد بن عبدالرحمن بن محمد بن علی برقی. (م در حدود سال 274 هـ.ق)
وی از راویان حدیث و از فقهای بزرگ شیعه و از یاران ائمه اطهار علیهم السلام بشمار می آید. احمد در روستای «برق رود»، از توابع شهر قم، به دنیا آمد؛ ولی جد بزرگ او، محمد بن علی اهل کوفه و از یاران زید بن علی بن حسین علیه السلام بود که در برابر حکومت ظلم و ستم بنی امیه قیام کرد و در زندان یوسف بن عمر به شهادت رسید. احمد دوران جوانی را در محضر پدر بزرگوارش محمد بن خالد برقی، که خود از شخصیت های بزرگ شیعه و از مشایخ روایت و مورد اطمینان و اعتماد امام کاظم و امام رضا علیهم السلام بود، به کسب علم پرداخت.
احمد از شخصیت های برجسته راویان شیعه در قرن سوم بشمار می آید و بسیاری از احادیث شیخ صدوق و شیخ کلینی به ایشان برمی گردد. محدث نوری می فرماید: «شیخ صدوق و نجاشی، احمد را توثیق کرده اند و او را مورد اطمینان دانسته اند».
او از ارزشمندترین راویان شیعه بشمار می آید و بسیاری از علما و فقهای بزرگ شیعه، که مجموعه های روایتی نگاشته اند، از او نقل روایت کرده اند. احمد بن محمد بن عیسی اشعری، رئیس شهر قم و از راویان بزرگ شیعه، احمد بن محمد بن خالد برقی را از شهر قم بیرون کرد؛ زیرا او روایات مرسل و ضعیف را هم نقل می کرد؛ اما پس از مدتی پشیمان شد و برقی را به شهر بازگرداند و از او معذرت خواهی کرد. بعد از وفات او نیز در تشییع جنازه اش با سر و پای برهنه شرکت کرد تا اهانتی را که به او کرده بود جبران نماید.
معاویه بن وهب، حماد بن عیسی، محمد بن ابی عمیر، هارون بن جهم، محمد بن سنان، یونس بن عبدالرحمن، حسن بن محبوب، علی بن حکم، حسین بن سعید اهوازی.
ابراهیم بن هاشم، علی بن ابراهیم بن هاشم، محمد بن حسن صفار، محمد بن یحیی عطار، سعد بن عبدالله، محمد بن علی بن محبوب، محمد بن حسن بن ولید، عبدالله بن جعفر حمیدی، سهل بن زیاد آدمی رازی.
المحاسن، العویض، التبصره، الرجال، البلدان، اختلاف الحدیث و دهها کتاب دیگر.
[ویکی نور] المحاسن، اثر احمد بن محمد بن خالد برقی (متوفای حدود 274)، حاوی مجموعه روایاتی به زبان عربی است که توسط جلال الدین محدث تصحیح شده است.
علامه مجلسی درباره جایگاه این کتاب می نویسد: «کتاب محاسن برقی از اصول معتبره است که کلینی و همه مؤلفان پس از او از این کتاب بهره برده و روایت نقل کرده اند» ....
«المحاسن» یکی از دایرةالمعارف هایی است که متأسفانه به طور کامل به دست ما نرسیده است، ولی همین مقدار هم میدان بسیار وسیعی از معارف متنوع اسلامی است ....کتاب هایی چون الأجناس و الحیوان، أحادیث الجن و إبلیس، الاحتجاج، أحکام الأنبیاء و الرسل، الأرکان، الامتحان، أنساب الأمم، التأویل، التبیان و التفسیر، برخی از اجزای مفقوده کتاب «المحاسن» می باشد ....
کتاب با مقدمه مصحح آغاز و با تعلیقه و خاتمه ای از او نیز به پایان رسیده است. جلد اول آن شامل پنج کتاب و جلد دوم آن شامل شش کتاب می باشد.
تنظیم دقیق و تبویب بسیار مناسب این کتاب یکی از ویژگی های ارزشمند آن است که دسترسی به روایات را آسان کرده و موضوعات بسیار متنوعی را در ذهن و دل انسان زنده می کند؛ به گونه ای که برخی از بزرگان محدثان با پیروی از عناوین آن، به تألیف کتب ارزشمندی دست زده اند؛ چنان که درباره شیخ صدوق نقل شده است که وی با پیروی از عناوین کتاب «المحاسن»، کتب ذی قیمت خود را تألیف کرده است ....
این کتاب دو جلدی دارای 2604 حدیث و 512 باب و یازده کتاب است.
[ویکی فقه] المحاسن (کتاب). مولف کتاب المحاسن ابو جعفر، احمد بن محمد بن خالد برقی ، متوفای ۲۷۴ یا ۲۸۰ هجری، این کتاب از بهترین کتابهای روایی شیعه به شمار می آید و برخی اهمیت و اعتبار این کتاب را در ردیف «کتب اربعه» دانسته اند. کتاب محاسن یکی از منابع مهم کتاب کافی، نوشته ثقة الاسلام کلینی است و شیخ کلینی بسیار به این کتاب استناد نموده و از آن روایت نقل می کند.
شیخ ابو جعفر، احمد بن محمد بن خالد بن عبد الرحمن بن محمد بن علی برقی، از راویان حدیث و از فقهای بزرگ شیعه و از یاران ائمه علیهم السلام به شمار می آید، احمد در روستای« برق رود» از توابع شهر قم به دنیا آمد، او اصالتا از کوفه است. جد بزرگ او محمد بن علی از یاران زید بن علی بن الحسین علیهما السلام بود که در برابر حکومت ظلم و ستم بنی امیه قیام کرده و در زندان یوسف بن عمر به شهادت رسید، خالد، پدر بزرگ احمد در حالی که کودکی خردسال بود همراه پدرش عبد الرحمن بن محمد از کوفه آواره شدند و به شهر قم پناه آوردند، شهر قم در آن زمان پناهگاه شیعیان محمد و آل محمد صلوات اللّه علیهم بود و بسیاری از روات بزرگ شیعه در این شهر زندگی می کردند.
← شخصیت
این کتاب از بهترین کتاب های روایی شیعه به شمار می آید و برخی اهمیت و اعتبار این کتاب را در ردیف کتب اربعه دانسته اند. کتاب محاسن یکی از منابع مهم کتاب کافی، نوشته ثقة الاسلام کلینی، است، شیخ کلینی بسیار به این کتاب استناد از آن روایت نقل کرده است.شیخ صدوق در آغاز کتاب من لا یحضره الفقیه می فرماید: «من احادیث این کتاب را از منابع مطمئن، که در میان فقهای شیعه مشهور است و به آن استناد و مراجعه می کنند، گرفته ام؛ مانند المحاسن، نوشته احمد بن ابو عبدالله برقی. این کتاب از اصول اولیه شیعه و از کتابهایی است که سند من به آنها معروف است».
← عصر نگارش
کتاب محاسن از باب های متعددی تشکیل شده است. مانندکتاب الاشکال و القرائنوصایای پیامبر و اهل بیت آن حضرت - صلی الله علیه و آله -کتاب ثواب الاعمال (که شامل روایاتی است درباره اجر و پاداش انواع اعمال خیر)کتاب عقاب الاعمال (که حاوی روایاتی است درباره گناه و مجازات اعمال ناپسند)کتاب النور و الرحمة (شامل روایاتی درباره مقام و منزلت رسول خدا - صلی الله علیه و آله - و اهل بیت او و شیعیان آنان)کتاب مصابیح الظلم (در بردارنده مباحث شناخت و معرفت حق)کتاب العلل (شامل علل احکام شرعی)کتاب السفر (شامل احکام و روایاتی درباره سفر)کتاب المآکل (درباره احکام خوردنی ها و آشامیدنی ها)کتاب الماء (شامل احکام آبها)کتاب المنافع (شامل احکام استخاره و مشورت)کتاب المرافق (شامل احکام منزل و نظافت و وسایل رفت و آمد).
سخنان بزرگان
...
[ویکی شیعه] المحاسن (کتاب). المحاسن از کتب روایی شیعه اثر ابو جعفر، احمد بن محمد بن خالد بَرقی متوفای ۲۷۴ق است. وی از عالمان بزرگ شیعه است و کتابش به «محاسن برقی» شهرت دارد. برقی، مجموعه روایاتی را با موضوعات مختلف از قبیل فقه و اخلاق در این کتاب گرد آورده است.
ابوجعفر احمد بن محمّد بن خالد بن عبد الرّحمان بن علی برقی از راویان و فقیهان بزرگ شیعه در قرن سوم هجری و از یاران امام جواد و امام هادی (ع)است هرچند در اسناد موجود، سندی روشن به چشم نمی خورد که گواه بر روایت بی واسطۀ او از این دو امام باشد. تاریخ دقیق ولادت او معلوم نیست ولی او روایات اندکی را بی واسطه از ابن ابی عمیر (متوفی۲۱۷ق) و بزنطی (متوفی۲۲۱ق) نقل کرده در حالی که روایات بی واسطه اش از ابن فضّال(متوفی۲۲۴ق) و حسن بن محبوب (متوفی۲۲۴ق) بسیار است و از این رو می توان حدس زد که ولادتش پس از ۲۰۰ق بوده است. جز این کتاب، چند اثر دیگر در حدیث، جغرافیا و جز آن به برقی نسبت داده اند.
این کتاب از منابع روایی کهن شیعه است و اعتباری بسیار نزد علمای شیعه دارد و برخی آن را در ردیف کتب اربعه شمرده اند. کتاب محاسن از منابع مهم کافی، بااعتبارترین کتاب روایی شیعه، تالیف ثقة الاسلام کلینی است و وی بسیار از محاسن، روایت نقل کرده است.